W Debreczynie odbyła się przedpremierowa prezentacja Magyar Passion z udziałem reżysera i głównego aktora Károly'ego Eperjesa.
Sala była wypełniona po brzegi głównie biskupami katolickimi, księżmi, zakonnikami, zakonnicami i wiernymi. Trudno było zdobyć na to bilet, bo poprzedziła to jego reputacja, ale obecność Eperjesa i osobista rozmowa z nim po filmie wywarły wielki urok. W Budapeszcie była już prezentacja, którą oglądali katoliccy dygnitarze i dziennikarze. Opublikowano już miażdżącą krytykę na jego temat, a dziennikarze powiedzieli: „nie zajmujemy się propagandą” – powiedział aktor i reżyser. Powstaje pytanie, jak film o Jezusie i ukrzyżowaniu jego ziemskich kapłanów może być propagandą? Film opowiada o czymś więcej niż tylko o deportacjach, o kasacie zakonów katolickich, ma chrześcijańskie przesłanie dla wszystkich ludzi, więc to nie przypadek, że Eperjesowi, który znany jest z płomiennej wiary, opowiedziało kilka osób „to jest twój film”, zrób to sam, „więc zostało mi to pozostawione” – powiedział aktor-reżyser.
Pierwotnie była to sztuka tytularnego rektora Pétera Várnai, do której Eperjes poprosił kilku aktorów i reżyserów o wystawienie jej, ale wszyscy uważali to samo, że powinien to zrobić. Nie mylili się. W końcu powstał film „satysfakcjonujący”, jak ujął to jeden z komentujących widzów. Do tej pory nie powstał żaden film o prześladowaniach chrześcijan, brakuje też nauczania historii w tej dziedzinie. Do tej pory o tym okresie komunistycznym kręcono filmy Pétera Bacsó, jego znakomity film „Te rongyos élt” czy kultowy „Świadek”, o przesiedleniach, ale to są satyry, śmiejemy się z nich i uśmiechamy, choć powinniśmy płakać. Dlatego ten film jest namiastką, oprócz oryginalnej sali przesłuchań Domu Terroru, w której rozgrywają się sceny z filmu, sceny tortur zwierzchnika klasztoru franciszkańskiego Leopolda. W filmie wspomina się też mękę kardynała Mindszenty'ego, który pod wpływem narkotyków został zmuszony do podpisania zeznań w sprawie sfabrykowanych zarzutów. Ale kardynał napisał po łacinie, że robi to pod przymusem, czego oczywiście jego oprawcy nie rozumieli.
Akcja filmu rozgrywa się zatem w socjalistycznym okresie terroru lat 50., o rozwiązaniu i wysiedleniu zakonów, wygnaniu i torturowaniu mnichów. Film jest bardziej dokumentalny, opowiada o straszliwych prześladowaniach chrześcijan, ale dotyka tortur zakonnic, często hańby, pokazany jest ból Trianon, ale także cięcie na czarno, nocne uprowadzenia z osieroconym dzieckiem. Pribékowie interesują się złotem, kościelnym skarbem, który jest niczym więcej niż świętymi przedmiotami łaski. Jednak Święte Świętych Ołtarza nie może wpaść w niepowołane ręce, ksiądz również trzyma je stułą, co widzieliśmy na filmie. Ponieważ jest w nim świętość Boga, tak jak Żydzi w Arce Przymierza. (Emmerick AK)
Fabuła obraca się wokół tego, jak są w stanie zmusić ojca Leopolda, granego przez Eperjesa, do złożenia zeznań w sprawie przysług. Jednak on się nie łamie, a do tego kręci film, który inaczej ma siłę napędową, napięcie utrzymuje się przez cały czas i ma łuk. Zakończenie jest zaskakujące i oto główny punkt: miłość to przebaczenie i miłosierdzie, zbawienie.
W międzyczasie oglądamy tak cenne obrazy, jak rozkojarzone Ecce homo, a na końcu ogromny obraz Salwacjonistów, i oto jest rozdzielczość, w której następuje kulminacja filmu. Na początku zaczyna się od lirycznie pięknego krajobrazu i idyllicznego obrazu, kiedy jeszcze panuje spokój, a potem, gdy zaczynają się prześladowania, od żużlu, (dziś nazwalibyśmy to armatką wodną), próby rozproszenia wiernych. Celem było rozbicie wodą mszy odprawionej na cześć obchodów 30-lecia Trianon, zamoczenie udekorowanego kwiatami obrazu, wypędzenie księży i tym samym rozproszenie ludu. Jednak stawili czoła wodzie, wszyscy zostali na swoich miejscach. Według zapisów robiono to w niektórych miejscach odchodami i odchodami zwierzęcymi, bo to bardzo rozpraszało słuchający mszy tłum - relacjonował aktor. Károly Eperjes nie chciał tak drastycznych obrazów, nie pokazywał też tortur w ich straszliwej rzeczywistości, tak jak miały miejsce, a my naprawdę nie mogliśmy usłyszeć ostrej mowy pribéków i AVO. Na szczęście. Chrześcijanin nie ogląda okrucieństw, horrorów itp. i powstrzymuje się od złego słowa. To rozwiązanie mówi o prawdziwej religijności Károly'ego Eperjesa. Powiedział, że jest ciekawy, czy to może być łagodniejsze rozwiązanie po krwawej Pasji Mell Gibson i jaki efekt by to przyniosło. Zauważmy, że film Mell Gibson opowiadał o krwawym ukrzyżowaniu Jezusa, który powstał na podstawie wizji napiętnowanej katolickiej zakonnicy Anny Katalin Emmerick, co jest tożsame z rzeczywistością. To też ma prawo istnieć.
W filmie Eperjesa także ojciec Leopold bierze na siebie cierpienie Jezusa, znosi tortury iw końcu ma ręce przybite do deski jak Jezus. Jego śmierć była spowodowana przedawkowaniem tego samego leku, który podano Mindszentemu. Tego ostatniego doprowadzenia do śmierci nie prowadzi już porucznik Keller. Po tym, jak bezskutecznie próbuje złamać ojca Leopolda wybiórczymi torturami, z celą oświetloną dzień i noc, aby nie mógł spać, nie łamie go. To była metoda na Andrássy út 60, w siedzibie AVO, która jest wzorowana na Domu Terroru.
W rzeczywistości ojciec Leopold mówi mu, że cię kocham. Uderza jeszcze mocniej i wciąż mówi, że cię kocham. To łamie oficera AVO, który okazuje się być dawnym uczniem księdza Leopolda. To człowiek poszukujący prawdy do granic możliwości, rozczarowany zakonem, bo ktoś zachował się niegodnie, „wodę głoszą i wino piją” – mówi o nich i zwraca się przeciwko nim. Wierzy w socjalistyczne ideały i potępia własny naród za kradzież benzyny. W końcu widząc to przywiązanie do wiary, widząc miłość, płacze i prosi ojca o przebaczenie. W końcu ratuje także święte poddane, gospodynię zakonnicy i towarzyszącą jej małą dziewczynkę. Potem zostaje postrzelony i umiera, ale przed śmiercią składa go w ofierze duch nieżyjącego już ojca Leopolda. Boże Ciało i Amen mówi się na końcu. Tak więc w końcu on także zostaje zbawiony, jak sugeruje ostatni obraz, Zbawieni. I to jest końcowe przesłanie filmu, że jeśli grzesznik przeprosi, dostąpi miłosierdzia. To nie przypadek, że tytuł filmu w międzynarodowym świecie filmowym będzie brzmiał „Miłosierdzie”.
Eperjes wspomina także w rozmowie o pijarze Lajosie Kerényi, który na łożu śmierci spowiada się i rozgrzesza komunistycznego sędziego krwi. Żyjąca historia razem z nami.
Dziękujemy za eksplorację dokumentu i końcowe przesłanie Miłosierdzia!
Katarzyna Pająk
