6 grudnia obchodzimy święto Biskupa Świętego Mikołaja. Patron dzieci, stanu wolnego, podróżników, pielgrzymów, żeglarzy i kupców, jest jednym z najpopularniejszych patronów kościołów katolickich i prawosławnych.
Życie świętego Mikołaja
O jego życiu zachowało się niewiele autentycznych danych historycznych. Przypuszczalnie AD. Urodził się w 245 r. w Anatolii w Azji Mniejszej, w mieście Patara, jako dziecko zamożnej rodziny. Według niektórych źródeł profesję kapłańską wybrał już jako dorosły, a święcenia kapłańskie przyjął w wieku 19 lat od swojego wuja, ówczesnego arcybiskupa Patary. Później osiadł w Myrze, stolicy Anatolii. Nie miał jeszcze 30 lat, gdy miasto pod wpływem niebiańskiego znaku wybrało go na swojego biskupa. Pełnił swoją funkcję przez pięćdziesiąt lat i podobno brał udział w Pierwszym Soborze Nicejskim w AD. w 325.
Według legend o nim rozdawał swój majątek biednym. Jego życie było poświęcone działalności charytatywnej, ochronie potrzebujących i dzieci. Dzięki swoim działaniom wkrótce zyskał szacunek należny świętym za życia. Zgodnie z tradycją AD Zmarł 6 grudnia 342 roku w Mirze. W zachodniej kulturze chrześcijańskiej dzień ten obchodzony jest od X wieku.
Jego legendy i jego szacunek
Pierwsza pisemna wzmianka o nim znajduje się w Legenda Aurea (Złotej Legendzie) powstałej w XIII wieku. Oprócz historii jego wyboru na biskupa, potomność przypisuje mu również kilka wspaniałych legend. Jednym z jego najczęściej wymienianych cudów jest to, że uratował życie żeglarzom złapanym przez sztorm. Od tego czasu jest patronem podróżników, żeglarzy, kupców i pielgrzymów. Przypisuje mu się także legenda o mieszkającym w jego miasteczku rzeźniku, który zabił troje małych dzieci: Miklós jednak zdemaskował swoją zbrodnię i wskrzesił ofiary. Dlatego też jest patronem dzieci i studentów.
Według najsłynniejszej opowieści związanej z jego imieniem, w jego mieście mieszkał zubożały szlachcic, który miał trzy córki. Po tym, jak nie mógł ich wydać za mąż, czekał ich los niezamężnych dziewcząt radości. Gdy biskup dowiedział się o zdarzeniu, pod osłoną nocy wyrzucił sakiewkę pełną złota przez okno szlachcica. W ten sposób jego córki uniknęły smutnego losu, który je czekał i wyszły za mąż.
Według hagiografów narracje te zawierają także cechy innych świętych, którzy prawdopodobnie żyli w VI wieku. Tak więc według badaczy zajmujących się żywotami świętych biskup Miklós był czczony już w VI wieku na Wschodzie, w mieście Myra iw Konstantynopolu. Jego legenda mogła również wywodzić się z greckiego kręgu kulturowego w tym czasie. Stamtąd później rozprzestrzenił się w kościołach słowiańskich i rosyjskich. Nadal cieszy się dużym szacunkiem w Kościele prawosławnym i zawsze pojawia się na ikonostasach. Był kiedyś głównym patronem Rosji.
Jej tradycja w europejskim kręgu kulturowym
Jego szacunek w europejskim kręgu kulturowym rozprzestrzeniał się powoli i później. W IX wieku był już czczony w rzymskiej bazylice. W 1087 roku włoscy kupcy odkryli jego relikwie we włoskim mieście Bari. W rezultacie honor Miklósa stał się znany w całej Europie. W ten sposób przybył do Niemiec pod koniec X wieku, a pod koniec XI wieku został przewieziony do Francji i Anglii przez Normanów.
W Niemczech jego kult przeplatał się później z miejscowym zwyczajem rozdawania prezentów dzieciom z okazji jego święta. Zwyczaj, który później stał się tradycją, rozpowszechnił się początkowo w Anglii, a następnie na całym kontynencie. Na Węgrzech pojawił się w połowie XIX wieku.
Według niektórych źródeł zwyczaj obdarowywania dzieci 6 grudnia pochodzi prawdopodobnie z XI wieku. Historia trójki wspomnianych powyżej dzieci została później udramatyzowana. Tradycja odwiedzania i obdarowywania dzieci upominkami rozwinęła się ostatecznie z przedstawienia biskupiego wystawianego w wigilię szóstego grudnia. Inne źródła jednak uważają, że historia pomagania niezamężnym dziewczętom jest początkiem wręczania prezentów pod osłoną nocy.
Kult świętego Mikołaja na przestrzeni wieków ulegał wielu zmianom. Postać biskupa, który kiedyś żył pomagając biednym i cierpiącym, trudno dziś odróżnić od postaci przedstawiającej Świętego Mikołaja z dużą brodą i czerwonym ubraniem. Jego obchody są obecnie ważną częścią Adwentu. A jego tradycja niesie ważne przesłanie także dla współczesnych ludzi.
Źródło: István Diós: The Life of the Saints, MTI, Magyar Kurír
