Sześćdziesiąt lat temu, 22 listopada 1963 roku, zamordowano prezydenta Kennedy'ego.
„Ten mały Kennedy myślał, że jest Bogiem” – powiedział Allen Dulles, były dyrektor CIA, zwolniony przez prezydenta z powodu niepowodzenia inwazji w Zatoce Świń. Zabójstwo najpopularniejszego prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna F. Kennedy’ego, w pewnym sensie zmieniło Amerykę, ponieważ II wojna światowa optymizm, który nastąpił po drugiej wojnie światowej, został nagle zastąpiony głęboką depresją i nieufnością do rządu, czego skutki odczuwalne są do dziś.
Sześćdziesiąt lat temu, 22 listopada 1963 roku, John Fitzgerald Kennedy, pierwszy katolicki prezydent Stanów Zjednoczonych, został złapany w krzyżowy ogień i zastrzelony przez dwie lub trzy grupy snajperów w biały dzień w Dallas w Teksasie, w obecności prawie trzysta osób.
Tak w skrócie można opisać dramat, który wstrząsnął nie tylko społeczeństwem USA, ale można powiedzieć, że zszokował cały świat. Następnego ranka przed kioskami w Budapeszcie również utworzyły się wijące się kolejki. Są tacy, którzy porównują przeżytą wówczas traumę do 11 września. Z pierwszych sondaży wynikało, że 62 proc. amerykańskiego społeczeństwa nie wierzy, że przystojnego, charyzmatycznego Kennedy'ego zabił jeden zabójca, co dobitnie udowodnił upubliczniony później film Zaprudera.
Gwizdnął na niebezpieczeństwo
Teksas był kwintesencją republikańskiego wylęgarni – i mocno prawicowej. Demokrata Kennedy uważał swoje pojawienie się tutaj za politycznie uzasadnione, mimo że tutaj pojawiały się przeciwko niemu bardzo poważne zastrzeżenia. Twardogłowi z Teksasu postrzegali Kennedy'ego jako przystojnego mężczyznę, zdecydowanego oddać kraj w ręce liberałów i Czarnych. W lokalnej gazecie i ulotkach ukazało się ogłoszenie pod tytułem „ZDRADA”, w którym Kennedy został oskarżony o słabość i łagodność wobec komunizmu, czyli zdradę stanu. Tłumy wiwatujące na ulicach zdawały się rozwiewać wszelkie początkowe negatywne opinie, ale kiedy prezydencka limuzyna wjechała na Elm Street i minęła Texas School Book Depozyt, wszystko się zmieniło.
Z przodu limuzyny siedziało dwóch mężczyzn z Secret Service, William Greer za kierownicą, a obok niego Roy Kellerman, dowódca grupy odpowiedzialny za ochronę. Gubernator Teksasu John Connally z żoną pośrodku i para prezydencka z tyłu. Niezrozumiały jest także fakt, że jechali przez miasto otwartą limuzyną, gdyż w poprzednich tygodniach organy ścigania otrzymały kilka ostrzeżeń o planowanym zamachu na prezydenta. Z tego powodu przełożyli swój występ w mieście Tampa na Florydzie i opuścili Chicago. Sam Kennedy powiedział przed swoim przyjazdem, że z łatwością mogliby go zabić ze szczytu budynku, mimo to nie podjęto żadnych środków ostrożności, aby położyć dach na limuzynie. Czy prezydent chciał powiedzieć swoim przeciwnikom politycznym, że odważył się podjąć ryzyko, czy też zaufał urokowi swojej osobowości? Nie możesz powiedzieć, ale to był błąd.
Dziś można z całą pewnością stwierdzić, że 22 listopada o godzinie 12:30 prezydent Kennedy został trafiony trzema zagrażającymi życiu strzałami, z czego trzeci z pewnością spowodował jego śmierć.
Pierwszy strzał trafił bezpośrednio w jego szyję, drugi przeszył prawą stronę pleców, trzeci strzał był wybuchowym pociskiem, który wyleciał bezpośrednio z prawej strony trawiastego wzgórza. I ten śmiertelny strzał zniszczył mózg prezydenta, co doskonale widać w klatkach 313-314 filmu Abrahama Zaprudera.
Dwa spiski
Strzały pierwszy i trzeci musiały paść z tego samego kierunku i właściwie były to dwa najtrudniejsze strzały, bo musiały być absolutnie celne, w przeciwnym razie z łatwością mogłyby trafić samochody, motocykle lub ludzi jadących za prezydencką limuzyną. W sumie do osób znajdujących się w limuzynie oddano może 10-11 strzałów. Funkcjonariusz policji motocyklowej HR Freeman i funkcjonariusz policji w Dallas Stavis Ellis, który dowodził Dallas Motorcycle Escort, później dobitnie stwierdzili w wywiadach z reporterami i w programach radiowych, że w przedniej szybie w pobliżu lusterka wstecznego po stronie kierowcy znajdowała się dziura wystarczająco duża, aby przełóż ołówek. Kilku policjantów widziało dziurę w szpitalu Parkland, ale przybył agent Secret Service i przekonał ich, że to pęknięcie, a nie dziura. To o tyle istotne, że później Komisja Warrena chciała za wszelką cenę udowodnić, że w sumie padły tylko trzy strzały, gdyż na szóstym piętrze księgarni śledczy znaleźli trzy kule. Tu też zaszła mała pomyłka, bo na zdjęciu wykonanym przez śledczych z miejsca zbrodni było widać, że jedna z kul nawet nie została wystrzelona, ale nieważne, w końcu liczyło się to, co było w protokołach. Limuzyna została bardzo szybko wyczyszczona i usunięta.
Zabójca strzelający od tyłu wykazał się najwyższym „procentem błędów”, być może dlatego, że prawdopodobnie używał karabinu z lufą teleskopową, co utrudnia celowanie przy szybkim strzelaniu.
Jest całkiem jasne, że dwóch strzelców zaatakowało od strony księgarni. Ponieważ kilka strzałów oddanych z tyłu nie trafiło w cel, trafiły gubernatora Connally'ego, który został ranny w sumie w czterech miejscach, dwukrotnie w górną część ciała, następnie w prawy nadgarstek i lewe udo. Odłamki jednej z zabłąkanych kul raniły Jamesa Tague, młodego mężczyznę stojącego u podnóża wiaduktu, a w przedniej szybie była też dziura. To co najmniej cztery strzały z samego tyłu. Według Komisji Warrena pojedyncza „magiczna kula” zadała łącznie siedem ran Prezydentowi i Connally’emu, co w istocie graniczyłoby z cudem, ponieważ kula została później znaleziona nieuszkodzona w szpitalu. Tak oczywiste nieumiejętności słusznie wzbudziły wątpliwości co do wiarygodności komisji. Jednak osoba strzelająca z prawej strony, z trawiastego wzgórza, nie pomyliła się lub nie było śladów strzału. „Sałat kul”, jak to ujął siedzący w limuzynie komandor Kellerman, nastąpił w ciągu zaledwie 5,6 sekundy.
Dlatego Kennedy zginął
Co najmniej czterdziestu przechodniów stwierdziło później, że pierwszy strzał padł z trawiastego pagórka na prawo od Elm Road, a ponieważ ostatni strzał padł stamtąd, wiele osób zaczęło uciekać w tym kierunku. Kilku kolejnych świadków twierdziło jednak, że słyszało strzały dochodzące od strony księgarni. Komisja Warrena nie chciała rozstrzygać oczywistej anomalii stwierdzeniem, że do prezydenta strzelano z dwóch stron, bo to świadczyłoby o istnieniu spisku, w który zaangażowane były co najmniej dwie osoby. Komisja nie chciała skierować śledztwa w tym kierunku i próbowała zrzucić całą odpowiedzialność na jednego zabójcę, Lee Harveya Oswalda, w czym bardzo pomogły im media głównego nurtu. Ponieważ istniały dwa spiski, jeden mający na celu zorganizowanie zamachu i drugi mający na celu jego zatuszowanie, ale był on zorganizowany na najwyższym szczeblu struktury państwowej USA i obejmował biurokrację stanową. Zamachu dokonali kubańscy wygnańcy, znani obecnie z imienia i nazwiska, ale ważniejsze pytanie brzmi: dlaczego.
Kiedy prezydenta zabrano do pobliskiego szpitala Parkland, jego serce nadal biło i oddychał, ale puls nie był już wyczuwalny. Lekarze zrobili wszystko, ale ponieważ brakowało większości prawej półkuli, byli bezsilni. Tutaj dr. Chirurg Malcolm Perry powiedział na konferencji prasowej 22 grudnia, że na szyi powstała rana wlotowa, co jeszcze raz podkreślił. Niestety, rana szyi została poszerzona w celu wykonania laryngotomii w celu wprowadzenia rurki oddechowej. Jednak wcześniej tego wieczoru Secret Service i inne osoby wywierały na Perry'ego naciski, zanim zmienił swoje zeznania i nazwał ranę szyi raną wylotową. To był znowu kluczowy moment w tuszowaniu sprawy, gdyż rana wlotowa w szyję oznaczała, że strzał nie mógł paść z księgarni.
Po ogłoszeniu śmierci JFK jego ciało zostało w pośpiechu i brutalnie przewiezione do prywatnego samolotu prezydenckiego, z pominięciem wymogów prawnych.
Ciało ówczesnego 46-letniego prezydenta Kennedy'ego nawet nie ostygło, gdy wiceprezydent Lyndon B. Johnson składał przysięgę prezydencką na pokładzie samolotu w obecności zszokowanej Jacqueline Kennedy w zakrwawionej sukience, świeżo owdowiała. Kiedy zrobione z tego zdjęcie obiegło świat, niewielu myślało, że widzą ostatni akt klasycznego zamachu stanu.
Jakie czynniki doprowadziły do determinacji spiskowców w zamordowaniu przywódcy najpotężniejszego narodu w wolnym świecie? Pasje jednostek i grup połączyły się z bardzo poważnymi względami związanymi z władzą i finansami, a na przeszkodzie stanął Prezydent Kennedy. Jednym z takich powodów była sprawa kubańskich uchodźców, którzy współpracując z CIA, obwiniali Kennedy'ego za niepowodzenie w Zatoce Świń. Ich gniew spotęgował jedynie fakt, że od wiosny 1963 roku Kennedy wyraźnie, choć w tajemnicy, zabiegał o pojednanie z Castro. Sprawa Kuby była tak „gorąca”, że kilka godzin po zamachu myśliwce wystartowały z bazy sił powietrznych McDill na Florydzie, w pełni uzbrojone, i skierowały się w stronę wyspiarskiego kraju, kiedy w ostatniej chwili zostały wezwane. Wiele osób było zdziwionych, że nie doszło do inwazji na Kubę. Wyższe szczeble triumwiratu wojskowo-wojskowego-przemysłu-CIA w tle porzuciły Kubę i udały się do znacznie większego biznesu, który później nazwano wojną w Wietnamie. Kennedy chciał się z niej całkowicie wycofać w 1965 roku i to był bodaj najpoważniejszy argument, który doprowadził do jego zamachu.
Wyróżnione zdjęcie: John F. Kennedy, Jackie Kennedy i gubernator Teksasu John Connally przed fatalną podróżą, która miała miejsce 22 listopada 1963 r., na lotnisku w Dallas. Źródło: Getty Images
