Temat kościoła i pieniędzy zawsze budził duże zainteresowanie, które wzmogły wydarzenia wokół Watykanu w ostatnich latach. Oczywiście ludzie zawsze interesowali się nie tylko sprawami finansowymi, ale także strukturą i funkcjonowaniem Watykanu, na przykład, jakie instytucje są w państwie-mieście, jak uprzywilejowani są tam pracownicy itp. Otóż poprzez administrację Watykanu możemy uzyskać pewien wgląd w codzienne życie na podstawie artykułu Auréla Márka Érszegi, który ukazał się na portalu vasarnap.hu.
Zbiorcze określenie „Watykan” zasadniczo oznacza dwa większe podsystemy – Stolicę Apostolską i Watykan. Wiele innych organizacji jest z nimi powiązanych ekonomicznie i finansowo. Na przykład „Bank Watykański”, różne fundacje papieskie, ale począwszy od tegorocznego budżetu, szpitale będące własnością Stolicy Apostolskiej (np. Rzymskie Dzieciątko Jezus/Bambino Gesù i Dom Ulgi w Cierpieniu św. Pio w San Giovanni Rotondo), a także słynne miejsca kultu, takie jak Loreto, Pompeje, Padwa i cztery wielkie bazyliki w Rzymie. Każdy z nich ma osobny budżet, ale ostatecznie papież jest najwyższym powiernikiem, więc może narzucać „transfery”.
Dochody Stolicy Apostolskiej (centralnego aparatu Kościoła katolickiego) składają się z darowizn i dochodów własnych.
Zgodnie z prawem kanonicznym różne kościelne jednostki administracyjne są zobowiązane do wspierania służby Następcy Piotra regularnymi datkami. Podobnie zwolennicy tzw wspierają papieża za grosze św. Piotra. Ta ostatnia jest wykorzystywana częściowo na pokrycie wydatków Stolicy Apostolskiej, a częściowo na cele charytatywne Papieża (lub zwiększane poprzez inwestycje).
Aktywa Stolicy Apostolskiej zazwyczaj składają się z rządowych papierów wartościowych i akcji, a także nieruchomości.
Według informacji prasowych Stolica Apostolska posiada łącznie 2500 nieruchomości mieszkalnych i około 600 lokali użytkowych, głównie w Rzymie i okolicach. Rządowe papiery wartościowe pochodzą przede wszystkim z odszkodowań, jakie państwo włoskie wypłaciło podczas ugody z 1929 r. za skonfiskowane wcześniej dobra kościelne. Ponadto Stolica Apostolska inwestuje wolne środki w akcje, których rentowność zależy od warunków rynkowych – oraz umiejętności własnych doradców finansowych. Wszystkimi z nich zarządza Asset Management Stolicy Apostolskiej, ale niektóre instytucje mają własne, odrębne prawa do zarządzania aktywami.
Głównym celem Państwa Watykańskiego jest utrzymanie działalności Stolicy Apostolskiej, w związku z czym przyczynia się do pokrywania deficytu Stolicy Apostolskiej z jej dochodów i regularnych nadwyżek budżetowych.
Nazywany „bankiem watykańskim” IOR (Instytut Dzieł Religijnych) faktycznie zajmuje się zarządzaniem majątkiem (według wyliczeń z 2018 r. o wartości 2,8 mld euro), ale finansuje też Stolicę Apostolską z części zysków z jej działalności.
Największą pozycję w wydatkach Stolicy Apostolskiej stanowi ok. Reprezentują one osobiste wydatki personelu liczącego 3000 osób (od kardynałów, przez dyplomatów papieskich, po gwardzistów szwajcarskich). Media watykańskie – zwłaszcza radio i prasa codzienna – mimo fuzji i racjonalizacji ostatnich lat, stanowią ogromny koszt dla administracji Stolicy Apostolskiej. Istotnym obciążeniem są również wpłaty oddzielnie zarządzanego Watykańskiego Funduszu Emerytalnego.
Największa pozycja wydatków to ok. Stanowi on wynagrodzenia 2500 pracowników, a także koszty utrzymania zespołu pomników i innych przedmiotów na różne wydarzenia papieskie.
Mało znana ogółowi społeczeństwa jest farma działająca na terenie posiadłości Castel Gandolfo, która produkuje głównie na własne potrzeby, ale nadwyżki sprzedaje we własnym sklepie wielobranżowym Watykanu. Przede wszystkim warto wspomnieć o „przemyśle mleczarskim”, który produkuje 800 litrów mleka dziennie. Paliwo jest sprzedawane łącznie na czterech stacjach benzynowych w Watykanie i innych obiektach Stolicy Apostolskiej (dane, które wyciekły w 2012 r., mówiły o przychodach w wysokości 27 milionów euro). Watykański sklep wielobranżowy, sklep odzieżowy i apteka, a także Poczta Watykańska i księgarnie również generują pewne dochody.
W wyniku pandemii koronawirusa znacząco spadły dochody własne Stolicy Apostolskiej: użytkowanie nieruchomości, dochody handlowe i finansowe.
Częściowo z powodu ogólnej sytuacji, głównie spadku ruchu turystycznego, częściowo dlatego, że dobrowolnie płacili czynsz za swoje nieruchomości komercyjne w Rzymie. Ale spadły też darowizny zewnętrzne: wystarczy pomyśleć tylko o utraconych dochodach z buszu w związku z zakazem odwiedzania kościołów w czasie epidemii, który poważnie dotknął także poszczególne parafie. Ponadto w USA, które jest jednym z największych darczyńców, w związku z wcześniejszymi aferami pedofilskimi, chęć dawstwa już wyraźnie spadła.
Wspieranie zarówno działalności jak i celów charytatywnych Stolicy Apostolskiej, tzw według danych Watykanu przychody z groszy św. Piotra spadły o 23% w latach 2015-2019, by w roku pandemii 2020 spaść o kolejne 18%, a do 2021 roku spodziewano się kolejnego spadku o 15%.
Zgodnie z papieskimi wytycznymi w Watykanie nie mogły odbyć się zwolnienia, ale wprowadzono też zamrożenie zatrudnienia.
Od kwietnia 2021 r. wprowadzono przedziałowe obniżki wynagrodzeń dla wyższych urzędników, a indeksowane podwyżki wynagrodzeń należne co dwa lata zostały zamrożone. W 2020 roku zaoszczędzono 1,5 miliona euro dzięki rewizji zewnętrznych umów konsultingowych, 3 miliony dzięki odwołaniu oficjalnych misji, 1,3 miliona dzięki odwołaniu wydarzeń centralnych i 4,8 miliona dzięki przełożeniu różnych prac konserwacyjnych i renowacyjnych.
Cały artykuł Auréla Márka Érszegi można przeczytać na vasarnap.hu .
Źródło obrazu: Márk Aurél Érszegi
