Borvendég Zsuzsanna: Sieci działają do dziś 40.

Seria historyka Zsuzsanny Borvendég została pierwotnie opublikowana na stronie internetowej PestiSrácok, ale z pewnością są tacy, którzy ją przegapili. Ale ci, którzy nie przeczytali wszystkich części, powinni przeczytać ją jeszcze raz. Znając cały obraz, czy możemy zrozumieć, jak się tu znaleźliśmy?

Komuś, kto pamięta lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte, nie trzeba przedstawiać Interpress Magazin (IPM) i Alfa. Alfa Magazin była publikacją IPM dla dzieci. Obie publikacje były oknem pełnym kolorowych, wyrafinowanych, ekscytujących i pięknych zdjęć na świat, który w tamtym czasie na Węgrzech był dostępny tylko dla nielicznych.

Co oznaczało przewracanie tych błyszczących kartek dla mnie jako dziecka? Tunel czasoprzestrzenny, który w jednej chwili zabrał mnie w zakrzywionej przestrzeni od mojego zrujnowanego pokoju z panelami do lśniącego luksusowego życia, gdzie Hollywood i kenijskie sawanny, duńskie miasto Lego i niekończący się australijski płaskowyż były na wyciągnięcie ręki. Wyimaginowana podróż w czasie i przestrzeni - z pomocą KGB.

Wydawcą IPM było przedsiębiorstwo gospodarcze Międzynarodowej Organizacji Dziennikarskiej (NÚSZ), która działała jako przykrywka dla KGB. Centrum finansowe NÚSZ działało w Pradze pod nazwą Videopress. W poprzednim artykule można było już przeczytać, że jako sługa sowieckich interesów imperialistycznych NÚSZ prowadził wiele działalności gospodarczych – legalnych i nielegalnych – wśród przedsięwzięć było wydawanie gazety profilowej, za pomocą której upiekli dwie pieczenie jeden kamień: generowali pieniądze i szerzyli ideologię .

Kropla kapitalizmu w państwie partyjnym

Norberta Siklósiego MÚOSZ zaczął służyć interesom sowieckiej tajnej służby, co oznaczało nie tylko wykonywanie zadań wywiadowczych, ale także aktywnie pomagało w tworzeniu zaplecza gospodarczego. Od 1966 sekretarz generalny MÚOSZ został skarbnikiem NÚSZ, czyli jednym z kierowników tajnych spraw finansowych. Nic więc dziwnego, że praskie centrum zaczęło się rozwijać także w Budapeszcie: powstało Przedsiębiorstwo Drukarsko-Wydawnicze Interpress. Zgodnie ze statutem firma została założona 21 grudnia 1970 roku. Jej zakres działalności został określony w dość szerokich ramach, tak że oprócz działalności poligraficznej i wydawniczej obejmował niemal wszystko, czym NÚSZ chciał się zająć na Węgrzech lub gdzie indziej. Do zadań firmy należało utrzymywanie instytucji społecznych, produkcja i dystrybucja filmów, wspieranie „rozwiniętych ruchów dziennikarskich” utrzymywanych przez NÚSZ oraz wykonywanie praw do niezależnego handlu zagranicznego nieokreślonymi produktami, a także działalność agencyjna związana z działalnością NÚSZ. zadania polityki kulturalnej i działalność okazjonalna zgodnie z decyzjami fundatora. Oczywiście działalność biznesowa nie ograniczała się do rynku socjalistycznego, partnerów szukano wśród bardziej wypłacalnych państw kapitalistycznych.

Zadaniem firmy było przede wszystkim zbieranie pieniędzy na realizację sowieckiej polityki wpływów – konkretnie wspieranie ruchów lewicowych w Afryce, utrzymanie szkoły dziennikarskiej NÚSZ i paryskiego biura – a samo wydawanie gazet nie wystarczyłoby , co było oczywiste, w profil organizacji dziennikarskiej. Znaczna część dochodów firmy nie pochodziła z wydawania gazet, ale z innej działalności gospodarczej, chociaż firma budapeszteńska wydawała jedyną gazetę NÚSZ, węgierski Interpress Magazin, która nie miała abonamentu. W rzeczywistości!

Postępowi dziennikarze, łączcie się!

Pismo pierwotnie ukazywało się w Pradze, a jego węgierska wersja zyskała na znaczeniu w historii mediów pod względem czytelnictwa. Legendarny magazyn wystartował w styczniu 1975 roku, początkowo jako dwumiesięcznik. Jej redaktorem naczelnym István Ivanics , który oczywiście nie znalazł się na tym stanowisku przez przypadek. Według własnej relacji wcześniej pracował jako redaktor naczelny Világ Jújúság Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej (DIVSZ), która sama powstała jako masowa organizacja wpływów i propagandy bolszewickiej po drugiej wojnie światowej. NÚSZ i DIVSZ były organizacjami siostrzanymi pod względem ostatecznych celów iz pewnością nie tylko cele, ale i metody były do ​​siebie bardzo podobne. Od 1975 roku Ivanics pracował więc nie dla młodzieży świata, ale dla zjednoczenia światowych dziennikarzy , iw tym celu redagowany przez niego magazyn generował ogromną fortunę kosztem NÚSZ. W swoich wspomnieniach przywołuje założenie gazety jako sprytne wymykanie się władzy, co wydaje się nieco śmieszne, biorąc pod uwagę tło. Nie tylko ze względu na obecność KGB, ale także ze spisu nazwisk licencjobiorców i sympatyków ujawnia się najwyższy szczebel ówczesnego partyjnego kierownictwa mediów: Péter Várkonyi, ówczesny prezes Biuro Informacyjne Rady Ministrów, wiceprezes Biura Informacyjnego Ferenc Simon Ernő Lakatos z KC MSZMP Szef Wydziału Agitacji i Propagandy poparł Ivanicsa w uruchomieniu IPM.

Gazeta miała zawrotną karierę. W pierwszym roku w wydawnictwie figurowało nazwisko Istvána Ivanicsa, jednak równolegle ze wzrostem popularności pojawił się także właściwy zespół redakcyjny, który wspólnie nadał swoje nazwiska praskiej i budapeszteńskiej prasie: dr . Milan Codr, Ferenc Greguss, István Ivanics, dr. Irén Lőrincz i Jaroslav Pikous. udziału w pracach jako cywile, ale - według wspomnień Istvána Ivanicsa - , ale według Jánosa Pelle byli członkami czechosłowackiej służby bezpieczeństwa. Odpowiedzialnym wydawcą György Stark , dyrektor Interpress.

Magazyn swoją popularność zawdzięcza temu, że – przynajmniej pozornie – był wydawany jako apolityczny, kolorowy, wysokiej jakości magazyn, którego w węgierskich kioskach zupełnie brakowało, a ponadto zaczynał od kapitalistycznego typu biznesu polityki od samego początku, ponieważ musiała generować pieniądze, wypełniając w ten sposób również pustkę na węgierskim rynku reklamowym. Szczyt nakładu osiągnął w połowie lat osiemdziesiątych, kiedy czasopismo mogło czytać jednocześnie 170 000 osób, ale wkrótce ukazała się także gazeta dla dzieci Alfa, która również ukazywała się w nakładzie 100 000 egzemplarzy. Wielka popularność przyniosła też duże zyski, zdaniem Ivanicsa, do 1988 roku IPM generował już zysk w wysokości pięćdziesięciu milionów forintów (uznanej wówczas za ogromną kwotę), z czego cała kwota trafiała na konto NÚSZ do 1987- 1988. W tym czasie Interpress zaczął również zajmować się wydawaniem książek, starając się przede wszystkim dystrybuować również bardzo dochodową literaturę w miękkiej oprawie, której brakowało. W branży rozrywkowej wydawanie gazet i książek było w latach 80. dość dochodowym biznesem, ponieważ państwo znacznie je subsydiowało, a mediów elektronicznych nawet wtedy nie uważano za poważnego konkurenta.

Klub nocny i księgowość

Jeśli chodzi o personel Interpress Vállalat, Dyrektorem firmy jest György Stark, MNVK-2. (wywiadu wojskowego) , który studiował jako introligator drukarski i pracował w MÚOSZ od 1959 roku. Funkcję wicedyrektora pełnił György Bárdos jego brat był w III/I. Był oficerem kierownictwa grupy. Bárdos został zwolniony z Interpress w 1974 roku. Nie wiadomo, co było przyczyną konfliktu, ale Bárdos mógł się obrazić, składając skargę do Ministerstwa Finansów w związku z wątpliwymi manewrami finansowymi Interpressu. Śledztwo wszczęto, ale oczywiście bez konsekwencji - nie przez przypadek. Tibora Élesa , który był szefem departamentu MÚOSZ odpowiedzialnego za sprawy międzynarodowe i notabene oficerem ściśle tajnego sztabu MSW, śledztwem ministerialnym kierował szef departamentu ds. wojskowych i innych tajne tematy - i został oczyszczony.

 

Rolę inspektora NÚSZ oddelegowanego do Budapesztu pełnił dr. Béla Aczél . Na razie mamy o nim niewiele informacji, ale wiemy, że ze wszystkich sił pracował nad załagodzeniem afer wokół Interpressu. W 1974 r., kiedy György Bárdos złożył raport, audytorzy ministerialni i audytorzy z Pragi przeprowadzali głównie audyty w miejscu rozrywki Maxim , gdzie gościł ich Béla Aczél. Możemy sobie wyobrazić pogodną atmosferę analiz finansowych, które odbywały się w nocnym klubie...

Podejrzane płatności — niejasne zadania

Najbardziej zagadkowym i najmniej znanym działem Interpress przez współczesnych było Centrum Badań nad Dokumentacją Prasową, Gyula Dersi . „Nikt w firmie nie wie, co zamierzali. Ten instytut zbankrutował, nic nie robiąc. Córka Piroski Szemes [dziennikarz, felietonista Nők Lapja] pracowała w tym instytucie, której matka poszła do pracy córki, aby wyjaśnić, dlaczego jej młoda córka otrzymała tak wysoką pensję, obawiając się, że może się za tym kryć jakaś przestępcza działalność”. – można odczytać w analizie bezpieczeństwa państwa. Zamieszanie BM staje się naprawdę interesujące, gdy dodamy, że z przymrużeniem oka relacjonował wszystko Wiemy więc tyle, że ten właśnie Ośrodek Badań Dokumentacji Prasowej należał pierwotnie do MÚOSZ, gdzie działał pod nazwą Biuro Komunikacji i Propagandy NÚSZ, a następnie w 1973 r.

Agenci i naganiacze wszędzie

Działem Wydawniczym i Drukarskim kierował István Várkonyi. Dział ten zajmował się publikacją artykułów wydawanych przez Interpress. István Várkonyi był wcześniej redaktorem naczelnym Népszava. Działem Audiowizualnym kierował Árpád Kató , były szef kuchni ośrodka NÚSZ w Balatonszéplak. Był to chyba jeden z działów, który generował najwięcej pieniędzy, ponieważ kolportował zebrane reklamy, np. , zwłaszcza w metrze w Budapeszcie. Już na początku lat siedemdziesiątych były w stanie generować zysk w wysokości 5-6 mln HUF rocznie z dystrybucji tych reklam.

Zbieraniem ogłoszeń zajmował się Wydział Handlowo-Organizacyjny, w skład którego wchodziły również jednostki wiejskie, gdyż przedstawiciele okręgowi utrzymywali kontakt z różnymi firmami, od których oczekiwali zleceń reklamowych. Jej przywódcą Sándor Dénes , który według ówczesnych zapisów BM pełnił w 1945 r. funkcję śledczego w Budapeszteńskiej Komendzie Węgierskiej Policji Państwowej, a później był agentem policji politycznej. István Rényi , który był także sekretarzem partii w firmie, a wcześniej służył w Departamencie Obrony Wojskowej ÁVH, współpracował z Dénesem

Od Interpressu do Creditum

O Dziale Fotograficznym mamy znacznie mniej informacji, możemy jedynie wiedzieć na pewno, że „ Jánosa Komlósa ”. Tak, to János Komlós. Dyrektor Mikróskók Színpad, który od 1945 pracował w obronie państwa. W 1953 został odwołany z ÁVH, w 1956 ponownie wcielony do tajnego sztabu przez kontrwywiad MSW i mianowany szefem Departamentu Protokolarnego Ministerstwa Handlu Zagranicznego. W późniejszej karierze kulturalnej pozostał oficerem rezerwy BM , a dzięki koneksjom zapewnił sobie karierę syna, który począwszy od firmy NÚSZ doprowadził go aż do współwłasności firma finansowa Creditum, założona w 1988 roku przez György Bajnai , ojca późniejszego premiera Z finansowego punktu widzenia ważną rolę odgrywało Studio Filmowe Interpress, którego pierwszym kierownikiem był György Falus następcą został Dezső Jutasi Ich zadaniem było przede wszystkim wzbogacenie konta NÚSZ poprzez realizację filmów komercyjnych, ale zajmowali się nie tylko kręceniem kilkuminutowych filmów krótkometrażowych, ale także wspierali produkcję filmów fabularnych, zarówno w kraju, jak i na Zachodzie. Według danych kontrwywiadu obaj szefowie wydziału filmowego mieli doświadczenie w służbach specjalnych.

Źródło: PestiSrácok

Autor: historyk Zsuzsanna Borvendég

(Źródło zdjęcia okładki: Vatera)