Dzisiejszy świat ma dwie stolice: Waszyngton i Pekin; a Viktor Orbán jest pierwszym węgierskim premierem, którego nazwisko jest znane w obu krajach. Napisane przez Mátyása Kohána.
„Strategia Węgier jasno pokazuje, jaki powinien być świat”. Słowa wybitnego ekonomisty Jeffreya Sachsa z czerwca dźwięczą mi w uszach, gdy z zapartym tchem patrzę, jak węgierski premier w krótkich odstępach czasu robi dwie rzeczy, które są dziś przekleństwem na kulturalnym Zachodzie: jedzie do Pekinu i podaje rękę Władimirowi tam Putina. Z punktu widzenia powinno być to najbardziej naturalna rzecz na świecie.
Jednak powinno być w trybie warunkowym, a my żyjemy w świecie w trybie instrukcji. I tu zaczynają się problemy.
Bo z amerykańskiego punktu widzenia Viktor Orbán pojechał do stolicy światowych dyktatur. (Pamiętajcie: choć światu brakowało tego tak samo, jak szklanej Palestynie brakowało Porozumień z Abrahamem, od 2021 roku Stany Zjednoczone żyją pod urokiem walki demokracji z dyktaturami.) Z drugiej strony podaje rękę tym, z którymi nie należy podawać ręki. (Pamiętajcie: z masakry w Bucsa w marcu 2022 r. z jakiegoś powodu wyciągnięto wniosek, że najlepszym sposobem uniknięcia masakry jest przerwanie rozmów pokojowych i pozwolenie na kontynuację masakry.)
Jeśli spojrzeć na świat jako całość, Węgry nie mają żadnych problemów z izolacją. Wręcz przeciwnie: kilka lat temu przełamaliśmy otaczającą nas zaporę obojętności, która oddzielała węgierski kapitał od Zachodu i niezachodni kapitał od Węgier, czy węgierskie produkty i technologie od rynku wschodniego.
Na razie rozluźniamy naszą globalną izolację tylko w takim stopniu, w jakim – powiedzmy – Czechom, Niemcom czy Włochom udaje się to robić od dobrych dwóch dekad.
Dzisiejszy świat ma dwie stolice: Waszyngton i Pekin; a Viktor Orbán jest pierwszym węgierskim premierem, którego nazwisko jest znane w obu krajach. Były prezydent Stanów Zjednoczonych, który prawdopodobnie zostanie ponownie wybrany, wypowiada się o nim jedynie w samych superlatywach, podczas gdy chiński prezydent nazywa go swoim przyjacielem. Jest wielkim pałkarzem.
To nie jest sposób na izolowanie się.
Negocjacje z Władimirem Putinem to zupełnie inny gatunek w porównaniu: po tym, jak krytycy propokojowego stanowiska węgierskiego rządu dzień i noc z zapałem twierdzą, że Viktor Orbán zawsze wzywa jedynie zachodnich partnerów do zawieszenia broni i zaprzestania dostaw broni, teraz wezwał także prezydenta Rosji do zachowania pokoju. Widać to z daleka: w dyplomacji nie ma zwyczaju mówić przed kamerami takich rzeczy, jak „nasze stanowiska nie są zawsze takie same” (bezpośredni cytat Putina) i że „odpowiedź, jaką otrzymane od prezydenta Rosji nie było ani trochę pocieszające” (bezpośredni cytat Orbána).
Ta wzajemna, otwarta nieuprzejmość wyraźnie wskazuje, że na pewno doszło tu do starcia w związku z wojną.
Coś takiego zdarzało się nierzadko także Péterowi Szijjártó. (Nawiasem mówiąc, urzędnik został ostatnio zapytany, czy Orbán jest prorosyjski. W odpowiedzi Putina wskazał, że „to głupie, on nie ma prorosyjskich uczuć”. Warto go posłuchać, zwykle nie zaprzecza swoim przyjaciele.)
Nawet pies na Zachodzie nie chce tego słyszeć. Jest wielu ludzi, którzy nie rozumieją. Jest znacznie mniej osób, które to rozumieją, ale to po prostu nie pasuje do ich narracji. Niestety te ostatnie mają mikrofon.
Węgry nie mają problemu izolacji, ale problem zrozumienia.
Nasi sojusznicy nie rozumieją, jak działamy, a my rozumiemy systemy polityczne naszych sojuszników tak samo, jak kurczak rozumie tabliczkę mnożenia. Nie mówimy poprawnie ich językiem, ani konkretnie, ani w przenośni, a oni nie są zbytnio zainteresowani naszym. Właśnie dlatego i niczego innego nie rozumieją: stanowisko propokojowe jest w najszlachetniejszym sensie stanowiskiem proukraińskim i proeuropejskim. Ukraina zyskałaby krew i terytorium, Europa zyskałaby konkurencyjność, gdyby to reprezentowała; nie będziemy się kłócić o szczegóły, ale wyraźnie taki jest zamysł. Złość na ciebie jest szlachetna, a nie zdrada stanu.
Ale także z powodu braku zrozumienia nie jesteśmy w stanie zrozumieć nawet Boga: zachodnie systemy wyborcze nie sprzyjają temu, aby siła polityczna myśląca tak jak my była w stanie utworzyć stabilny rząd.
Tak jak nie jesteśmy w stanie zrozumieć, że europejskie partie sympatyzujące z Fideszem niekoniecznie mają wiedzę polityczną Fideszu, tak też stało się, że najbliższemu sojusznikowi węgierskiego rządu w Polsce nie udało się wygrać najważniejszej kwestii kampanii polskich wyborców, kwestia gospodarcza (podobnie jak węgierska opozycja nie potrafiła w zeszłym roku odnaleźć się w kwestii wojennej), a potem na kilka tygodni przed wyborami, z zasadniczą zmianą kierunku w sprawie Ukrainy tej kwestii dobrze jest salami jako jedynego partnera koalicyjnego, którego można brać pod uwagę.
Nie można budować polityki na tym, że lokalny Fidesz pewnego pięknego dnia przejmie władzę w krajach Zachodu. Polityka zagraniczna musi być projektowana z myślą o istniejącym świecie, a nie takim, jakim świat powinien być.
Niedopuszczalne jest, że w naszych stosunkach z danym krajem w zależności od cykli wyborczych zmieniają się między wzajemnym szacunkiem a wrogiem, oraz że wypadamy z okna w przypadku braku wystarczającej ilości wzajemnego szacunku. To jest nasza połowa problemu ze zrozumieniem.
Krótko i zwięźle: w konflikcie Budapeszt-Bruksela musimy przełknąć żabę, jak Ukraińcy w wojnie ukraińsko-rosyjskiej.
Nie ma dla nas odpowiedniego militarnego rozwiązania tego konfliktu. Bez względu na to, jakie bezmyślne rzeczy myśli europejski mainstream o świecie, nie wygramy z nimi. Dlatego zamiast dalszej eskalacji potrzebujemy natychmiastowego zawieszenia broni i rozmów pokojowych. Nie dlatego, że przeciwnik – w przypadku Ukraińców, Rosjan; w naszym przypadku, Brukseli – we wszystkim miałby rację. Ponieważ jednak nie da się jej wygrać, niepotrzebne jest prowadzenie egocentrycznej wojny, nawet w najlepszym celu.
Zachód będzie zachowywał się wobec nas tolerancyjnie tylko wtedy, gdy my będziemy wobec nich tolerancyjni; należy znaleźć równowagę we wzajemnej tolerancji. Giorgia Meloni, Robert Fico, a nawet maltańskie państwo partyjne odnieśli sukces, a Węgry, które są od nich znacznie mądrzejsze, również odniosą sukces.
Musimy nauczyć się być tolerowanymi sojusznikami, w przeciwnym razie donikąd nie dojdziemy.
Dobre rozwiązanie wymaga również dobrego rozpoznania problemu. Nie ma mowy o izolacji; Jeśli podróż Viktora Orbána do Pekinu coś niesie, to to, że przed Węgrami stoi dziś więcej otwartych drzwi niż kiedykolwiek wcześniej.
Aby jednak do nich wejść, musimy uczciwie zrozumieć świat, siły napędowe jego aktorów i własne pole manewru. Dzięki zrozumieniu i wiedzy odniesiemy sukces jednocześnie w naszych naturalnych skojarzeniach i w świecie poza nimi.
Trochę Czecha, Rumunu i Włocha jeszcze nikomu nie zaszkodziło.
