Andres Breivik trzyma papugi w więzieniu, studiuje politologię, kosztuje podatników 16 000 koron (pół miliona forintów) dziennie i ma do dyspozycji dwupiętrowy kompleks, w którym może grać w gry wideo, gotować lub ćwiczyć na siłowni.
Trzynaście lat po masakrze Andres Breivik, który po zdetonowaniu ognia w centrum Oslo, który w obozie młodzieżowym dokonał egzekucji na siedemdziesięciu siedmiu młodych ludziach, po raz trzeci staje przed sędzią. Norweg przebywa w izolatce, pozostało mu dziewięć lat więzienia, ale teraz ponownie pozwał państwo, ponieważ chce jak najszybciej wyjść na wolność. Zamieniłby swoje ptaki na ludzi, a więzienie na uniwersytet.
Proces jednego z najniebezpieczniejszych mężczyzn w Norwegii, Andersa Breivika, rozpocznie się w poniedziałek rano w dość nietypowym miejscu i okolicznościach. 44-latek wielokrotnie pozywał państwo za, jego zdaniem, nieodpowiednie warunki. Breivik nie ma innego towarzystwa niż trzy małe ptaszki, ma przy tym własną siłownię, a gdyby tego było mało, ma nawet salę telewizyjną, w której może grać w gry wideo do woli. Z kolei ekstremistyczny masowy morderca po raz kolejny ma dość wiecznej samotności i chciałby pozbyć się okoliczności, dlatego po raz drugi próbuje osaczyć państwo norweskie.
Jest strzeżony przez pół miliona dziennie
Półtora roku temu Anders Breivik potrzebował zmiany atmosfery, dlatego został przeniesiony ze zwykłego więzienia w Skien do zakładu karnego Ringerike pod Oslo. Tutaj również nie mógł uniknąć izolatki, ale teraz ma do dyspozycji dwupiętrowy kompleks.
Zdjęcia na ścianie, świece na stoliku kawowym i skórzane kanapy przed telewizorem – na pierwszy rzut oka może się to wydawać przytulnym salonem, dopiero kraty w oknie zdradzają, że nie jest to pokój w zwykłym mieszkaniu. To tylko jedno z pomieszczeń, z których Breivik może korzystać o każdej porze roku, jeśli ma na to ochotę. Jeśli znudzi Ci się granie w gry wideo, możesz gotować w kuchni lub ćwiczyć na siłowni.
„Staraliśmy się zapewnić program jak najbardziej zbliżony do normalności dla osoby o szczególnie wysokim poziomie bezpieczeństwa”
– powiedział wcześniej dyrektor więzienia Eirik Bergstedt.
W ciągu ostatnich dwudziestu lat czternaście osób, które z jakiegoś powodu uznano za szczególnie niebezpieczne, przebywało w norweskich więzieniach, ale nie zapewniono im takiej samej opieki jak Breivik.
Ringerikei otrzymała w 2023 roku grant w wysokości 15,5 mln koron na pokrycie kosztów, z których większość została przeznaczona wyłącznie na opiekę nad Breivikiem. Norweski terrorysta kosztuje podatników 6 145 000 koron rocznie, co przekłada się na ponad 16 000 koron, czyli pół miliona forintów dziennie na rzecz więzienia. Oprócz jego opieki, kwota ta obejmuje również koszty, takie jak pensje strażników. O wybitnym traktowaniu świadczy wyraźnie fakt, że pozostali więźniowie otrzymują jedynie jedną piątą tego traktowania.
Możesz studiować nauki polityczne, ale nie możesz uzyskać dyplomu
„Wszyscy skazani w Norwegii mają prawo do podjęcia studiów wyższych, jeśli posiadają odpowiednie kwalifikacje akademickie. Breivik aplikował zatem na studia, które teoretycznie mogły prowadzić do uzyskania dyplomu – został przez nas przyjęty. Spełnia kryteria”
– wyjaśniła Marina Tofting, rzeczniczka Uniwersytetu w Oslo.
Nie będziesz jednak mógł uzyskać dyplomu, ponieważ pięć z dziewięciu przedmiotów obowiązkowych na kursie wymaga pozostania na terenie kampusu w celu uczęszczania na seminaria. Ponieważ obecnie żyje w całkowitej izolacji, bez dostępu do Internetu i kontaktu z nauczycielami i uczniami, wątpliwe jest, jak uda mu się ukończyć resztę szkolenia. Zdaniem profesora nauk politycznych Daga Haralda Claesa Breivik może mieć pewne szanse jedynie w przypadku skrócenia kary lub zwolnienia.
To drugie, czy w ogóle będzie to kiedykolwiek możliwe, wciąż pozostaje kwestią sporną. Otrzymał najwyższy wyrok zgodnie z norweskim prawem karnym, kiedy sąd skazał go na 21 lat więzienia. Nawet jeśli odsiedzi karę, nawet wtedy nie jest pewne, czy będzie mógł swobodnie opuścić areszt, bo sąd może też zdecydować, że mężczyzna w dalszym ciągu stanowi zagrożenie dla społeczeństwa.
Dyskusja na siłowni
Aby złagodzić swoją sytuację, Breivik po raz drugi pozwał państwo, gdy poczuł, że nie może już dłużej znieść samotności spowodowanej izolatką. Po raz drugi z serii pięciodniowych negocjacji państwo norweskie jest zmuszone rozważyć, czy skarga mężczyzny jest zasadna.
Uznany za winnego mężczyzna twierdzi, że cierpi z powodu kary zarówno psychicznej, jak i fizycznej i z tego powodu od dłuższego czasu zażywa leki przeciwdepresyjne.
W ostatnich tygodniach sąd w dalszym ciągu nazywał Breivika niebezpiecznym skazańcem, dlatego rozprawa może rozpocząć się w specjalnym miejscu. Sala gimnastyczna więzienia Ringerike tworzona jest jako prowizoryczny sąd, tak aby skazany nie miał szans na ucieczkę z silnie strzeżonego obiektu.
Właściwy sąd musiał także podjąć decyzję w sprawie mediów, ponieważ okropności sprzed trzynastu lat nadal niepokoją obywateli Norwegii, dlatego różne organy również chcą relacjonować przebieg zdarzenia. Sąd nie chciał pozbawić ich tego prawa, ale i tak ustalił pewne szczególne zasady. Zgodnie z tym nie ma przeszkód, aby ich wyemitować, jednak dwugodzinne zeznania Breivika nie mogą zostać wyemitowane m.in. z obawy, że mężczyzna do dziś ma naśladowców. Ponadto przedstawicielom mediów zakazano także transmisji na żywo, jakiekolwiek informacje o wydarzeniach na sali gimnastycznej mogą nadawać jedynie w przypadku opóźnienia.
Sąd rejonowy w odrębnym postanowieniu przed Świętami Bożego Narodzenia zdecydował, że ponowne rozpatrzenie sprawy, czyli wejście stron i sędziego na teren celi, w której Breivik odbywa karę pozbawienia wolności, odbędzie się za zamkniętymi drzwiami. Media też nie mogą być obecne. Sąd uzasadnia to także koniecznością zapewnienia pełnej informacji o warunkach fizycznych zakładu karnego, przy jednoczesnym przestrzeganiu wymogów poufności procedur bezpieczeństwa.
Zabijał ludzi bezkrytycznie
W 2011 roku Norweg dokonał najpoważniejszego w dotychczasowej historii ataku. Najpierw zdetonował maszynę piekielną w Oslo, zabijając osiem osób, a następnie kilka godzin później w policyjnym mundurze popłynął na pobliską wyspę Utoya, gdzie zastrzelił 69 młodych ludzi na obozie młodzieżowym Norweskiej Partii Pracy .
W 2012 roku Breivik został skazany na 21 lat więzienia, czyli maksymalny wymiar kary, jaki można wymierzyć w kraju, ale pojawia się też rzadko stosowana klauzula, zgodnie z którą przestępcę można trzymać w zamknięciu przez dowolny okres czasu, jeśli eksperci stwierdzą, że nadal stanowi on zagrożenie dla społeczeństwa.
Na przesłuchaniu w 2022 r. Breivik obiecał porzucić przemoc i przenieść się do Arktyki. Następnie odmówiono mu zwolnienia.
Kilku młodych ludzi, którzy zostali zaatakowani, do dziś jest aktywnych w polityce, czterech z ocalałych ze strzelaniny na wyspie zdobyło niedawno mandat parlamentarny, a członkowie rodziny zmarłego nadal pogodzą się z tym, co się stało, tylko jeśli Breivik pozostaje w swojej celi w towarzystwie trzech papużek falistych.
Wyróżnione zdjęcie: REUTERS
