Jeszcze słowo na temat odwołań.
Wiele osób twierdzi, że historia się powtarza, ja nie sądzę. Głównie dlatego, że nigdy nie da się stworzyć identycznych sytuacji historycznych, świat bardzo się zmienia w ciągu jednego dnia, lat i dziesięcioleci. Ale jeśli się z tym nie zgodzą, podam kolejny argument: historia nie może się powtórzyć, bo się z niej uczymy, uczymy się na błędach, które popełniliśmy, przechowujemy zarówno to, co zrobiliśmy dobrze, jak i to, czego nie zrobiliśmy. Ten ostatni argument jest mi szczególnie bliski, ponieważ obiecuje: – że badania historyczne przynoszą konkretne korzyści. Naprawdę mylące jest to, że podobne sytuacje historyczne rzeczywiście mogą mieć miejsce, głównie ze względu na podobieństwa w motywacjach i narzędziach aktorów politycznych. Dlatego opowiem teraz historię, z której możecie się czegoś nauczyć w dzisiejszej burzliwej sytuacji politycznej.
Punktem wyjścia jest zawsze błąd. Dziś była to pozytywna ocena wniosku o ułaskawienie. Nie wiemy, co mogło się za tym kryć, z naszego punktu widzenia nie jest to nawet interesujące.
Opozycja rzuciła się na ten błąd i przypuściła frontalny atak na wspólnotę polityczną w rządzie, wyczuwając, że powstało pewne zamieszanie, a może nawet niepewność. Sytuacja przypomina nieco tę, która powstała na początku 1947 roku. Następnie nieodpowiedzialna grupa ludzi pogadała o czymś po niedzielnym obiedzie w mieszkaniu przy ulicy Kecskemét, o tym, jak komuniści będą traktowani, jeśli rosyjscy okupanci wrócą do domu. W niepewnym składzie kompanii znajdowali się politycy i oficerowie wojskowi bliscy Partii Drobnych Rolników.
Sprawa dotarła do ÁVO i od tego momentu wszystko potoczyło się już swoim torem: podsłuchy, instalacja prowokatora, aresztowania, tortury, przyznanie się do winy. Nie jest to uznanie prawdziwych faktów, ale uzasadnienie koncepcji ÁVO.
Według tego miał miejsce ogromny faszystowski (hortyistyczny) spisek zbrojny, zagrażający demokracji nie tylko na Węgrzech, ale w całej Europie. Rozpoczęła się kampania prasowa. W (skrajnie) lewicowych gazetach Węgry po raz kolejny zostały ogłoszone gniazdem faszystowskich spiskowców. Sekretarz generalny Partii Drobnych Rolników Béla Kovács, kilku przedstawicieli, a następnie sam premier Ferenc Nagy zostali fałszywie powiązani ze „spiskiem”. Wyborcy Partii Drobnych Rolników byli niepewni. Ale Zachód także był niepewny. Czy warto zrobić choć jeden ruch dla Węgier? Czy warto go ratować z rosyjskiej sieci?
Jednym z celów kampanii było właśnie to, aby odpowiedź brzmiała „nie”. Nawet za cenę zbrukania narodu. Zadziałało.
Co się stało? Grupa drobnych rolników zaczęła się wycofywać. Jedynie zwiększył swoje i tak już defensywne zachowanie. Jego zwolennicy zaczęli go opuszczać. Nie na lewicy 83 procent obywateli nie chciało nawet słyszeć o Mátyasie Rákosim i jego organizacji przestępczej. Raczej Partii Wolności – Dezső Sulyok – która obecnie zyskuje na popularności. Co zrobił zarząd małych gospodarstw? Sekretarz generalny Béla Kovács został odwołany i zastąpiony przez Istvána Balogh (Pater Balogh) z galaretowatym kręgosłupem. Następnie Ferenc Nagy i Béla Varga, drobny przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, zawarli układ z komunistami i socjaldemokratami. Béla Kovács zgłosił się na ochotnika do „konfrontacji” przy Andrássy út 60. To była głupia umowa. To nawet nie jest okazja, to raczej zdrada. Béla Kovács wyczuł niebezpieczeństwo, ale w końcu wszedł do siedziby ÁVO. Jego praca tam była już pełną parą, kiedy do budynku wszedł były sekretarz stanu Zoltán Pfeiffer i jakimś cudem wyciągnął stamtąd Bélę Kovácsa. Na próżno, ponieważ jeszcze tego samego wieczoru sowieccy okupanci wywlekli go z mieszkania, został wzięty do niewoli, skąd mógł wrócić do domu dopiero w 1955 roku.
Po rezygnacji i deportacji Béli Kovácsa rozpoczął się rozkład partii drobnych rolników. Odszedł także między innymi Zoltán Pfeiffer. Co się stało? Kłamliwa machina propagandowa nadal działała.
Władze radzieckie, które obecnie prowadzą sprawę wspólnie z ÁVO i Prokuraturą Ludową, również przedstawiły Ferencowi Nagyowi „obciążające zeznania”. Premier próbował zyskać na czasie, ale w końcu i on podał się do dymisji. To, że osiągnęli to poprzez szantażowanie najpodlejszych, nie jest teraz istotne. Na dzień przed rezygnacją Ferenca Nagya w miejsce Ferenca Nagya mianowano innego drobnego rolnika o niegodnej reputacji, z galaretowatym kręgosłupem, Lajosa Dinnyésa. Fala wyjazdów nie ustała: 2 czerwca kraj opuścił także przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Béla Varga. Ostateczny upadek drobnych rolników doprowadził do tego, że 3 czerwca 1947 roku na przewodniczącego partii „wybrany” został kryptokomunista, pijak István Dobi. Nie mogąc utożsamić się ze zmianami, József Kővágó 7 czerwca złożył rezygnację ze stanowiska burmistrza Budapesztu. Jego następcą został József Bognár, który w swoim „kręgosłupie” mógł być posłem do parlamentu nieprzerwanie od 1945 do 1990 roku.
Propaganda (skrajnego) Bloku Lewicy krzyczała na 100 procent. Rozpoczęto także walkę masową. Codziennie kazano tłumom wychodzić na ulice. Prowokowali bójki. Zablokowali rozwój wolnej prasy, uniemożliwiając wydawanie dziennika „A Holnap”.
Konsensus polityczny z 1945 r., oparty na wolnościach człowieka, demokracji parlamentarnej i dobrych stosunkach z mocarstwami sprzymierzonymi, w tym Związkiem Radzieckim, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, został wykorzeniony. Domagali się przedwczesnego rozwiązania Zgromadzenia Narodowego (jego mandat trwał do listopada 1949 r.!), wprowadzenia nowego prawa wyborczego i wprowadzenia zarządzania planowego. Demokratyczna i narodowa elita polityczna nie mogła oprzeć się frontalnemu atakowi. Po Ferencu Nagyu i Béli Vardze do emigracji zmuszony został także przewodniczący Węgierskiej Partii Wolności Dezső Sulyok.
Zoltán Tildy, przechodząc od rozsądnej współpracy do współpracy, rozwiązał Zgromadzenie Narodowe po przyjęciu przez nie antydemokratycznej ordynacji wyborczej. Pod tym auspicjami odbyły się przedterminowe wybory. Pod tym względem partia komunistyczna nie cofała się przed żadnymi oszustwami. Co najmniej pół miliona osób zostało celowo wykluczonych lub „zapomnianych” z listy kontaktów. Według planów, w dniu wyborów oddano 208 tys. fałszywych głosów. Ostatecznie po wyborach zniszczono 670 000 głosów Narodowej Demokracji, eliminując wszystkie mandaty Węgierskiej Partii Niepodległości.
I choć Partia Komunistyczna, mimo całego oszustwa, dostała tylko 22 proc., to od pierwszej dymisji nie minął nawet rok, a już zlikwidowała węgierski parlamentaryzm i resztę praw wolnościowych.
Nikt nie zwrócił uwagi na fakt, że pół roku po wyborach połowa frakcji socjaldemokratów „podała się do dymisji”. Właśnie ci, którzy nie byli entuzjastycznie nastawieni do likwidacji partii. Większość z nich wyemigrowała, ale część trafiła do więzienia. Wreszcie znaleźli pretekst, aby zaatakować Prezydenta RP Zoltána Tildy’ego, który do tej pory „współpracował”. Jej zięć został oskarżony o szpiegostwo, w związku z czym Tildy w końcu złożyła rezygnację. Ale to już nie miało większego znaczenia. W „roku rewolucji” przywódcy wszystkich partii demokratycznych: Ferenc Nagy (FKGP), Dezső Sulyok (Partia Wolności), István Barankovics (Partia Ludowo-Demokratyczna), Zoltán Pfeiffer (Partia Niepodległości), Margit Slachta (Tábor Chrześcijańskich Kobiet ), Károly Peyer (Partia Socjaldemokratyczna).
Wyeliminowano możliwość rządów prawa, praw człowieka i politycznych, parlamentaryzmu i wolnej prasy. Do tego wszystkiego wykorzystano pomoc z zewnątrz, nie mogło być inaczej. Pełną władzę komunistom zapewniły stacjonujące na Węgrzech wojska radzieckie. Odpowiadało to logice imperialnej, ale w żaden sposób nie rozgrzesza tych, którzy stworzyli i kierowali dyktaturą przez czterdzieści lat za pomocą kłamstw, przemocy, oszustw i szantażu.
Nie wiem, czy szanowny czytelnik widzi podobieństwo w motywacjach, celach i środkach obecnego (skrajnego) Bloku Lewicowego i poprzedniego. Widzę. Przede wszystkim widzę to w otwartym głosie podważania konstytucji, relatywizacji parlamentaryzmu, kłamstwa, przemocy, drżącej złości, hipokryzji, żądania i przyjmowania pomocy z zewnątrz oraz całkowitego rezygnacji z przyszłości w imię władzy. Żyjemy w historycznych czasach, więc mam nadzieję, że wyciągnęliśmy wnioski z historii, aby się nie powtórzyła.
Wyróżniony obraz: MTI/Noémi Bruzák
