Faszyzm nie był ani prawicowy, ani lewicowy. To było po prostu ekstremalne. Odrzucił tradycyjną kategoryzację.
Wszyscy demokraci są antyfaszystami, ale nie wszyscy antyfaszyści są demokratami. W rzeczywistości! My, demokraci, odrzucamy włoski faszyzm, którego centrum było państwo egoistyczne; Niemiecki narodowy socjalizm, który opierał się na teorii wyższości i rasy; odrzucamy także węgierskość, dla której trudno pokazać, jaka byłaby jej duchowa amunicja poza zdobyciem władzy. Faszyzm nie był ani prawicowy, ani lewicowy. To było po prostu ekstremalne. Odrzucił tradycyjną kategoryzację. Hiszpański Primo de Rivera ujął to w ten sposób:
„W zasadzie prawica chce zachować istniejące struktury, choć są niesprawiedliwe, a lewica chce obalić ten system, nawet jeśli spowoduje to wiele szkód”.
Jednocześnie odrzucamy także drugą skrajnie antyludzką ideologię, marksistowsko-leninowski komunizm, który wyrządził ludzkości co najmniej tyle szkód, ile ekstremizm nazwał – błędnie, ale bardzo świadomie – faszyzmem. Problem w tym, że ruch komunistyczny próbował przywłaszczyć sobie stanowisko antyfaszystowskie po upadku faszyzmu. Kiedyś nie ocenialiśmy tego niebezpieczeństwa, ale dziś też to wiemy. Jesteśmy w równej odległości od wszystkich skrajności: komunistów i faszystów.
Najwyraźniej tak nie jest na Zachodzie, gdzie nie wiedzą, jak wygląda dyktatura komunistyczna. Jest jeszcze trochę nostalgii. Zastanawiam się, czy to naprawdę Stalin to schrzanił. Głupie gadanie!
Jednak rozsądny obywatel Zachodu trzyma się z daleka od obu skrajności. Korzenie tego sięgają faktu, że w pierwszej połowie XX wieku, głównie w Niemczech, faszyści i komuniści walczyli ze sobą w walkach ulicznych, a następnie w Hiszpanii w zbrojnej wojnie domowej. Od stu lat w Berlinie istnieją „strefy zakazu wstępu”. Narodowy socjalista i komunista nie mogli postawić stopy w jednym państwie bez poważnego narażenia na szwank swojej integralności fizycznej. Rozsądny, skonsolidowany obywatel nie pasuje do żadnego z nich. Taki był także cel. Zdobywanie władzy metodami hybrydowymi. Przy ciągłej przemocy ulicznej i groźbach, ale także podczas wyborów parlamentarnych. Wzbudzając strach. Znajomy? Silniejszymi byli wtedy narodowi socjaliści i to oni doszli do władzy. Przecież komunistyczny Związek Radziecki już istniał. Resztę znamy.
Wybuchła wojna. Prawdą jest również, że wszyscy demokraci są antyfaszystami, ale nie wszyscy antyfaszyści są demokratami. Antyfaszyzm zjednoczył w jeden obóz demokratyczną Wielką Brytanię, Stany Zjednoczone Ameryki i najbardziej nieludzką dyktaturę, Związek Radziecki. Wygrali wojnę, ale w wyniku pozbawionego zasad sojuszu powstała cała era niemożliwych do pogodzenia antagonizmów. Myśliciele demokratyczni zostali ostatecznie usprawiedliwieni faktem, że po narodowym socjalizmie potężne imperium komunistyczne zostało rzucone na kolana. To prawda, że zaledwie czterdzieści sześć lat po zwycięstwie (1991).
Czterdzieści z tych czterdziestu sześciu lat Węgry i Europa Środkowa – w tym Niemcy Wschodnie – marniały w koszarach dyktatury komunistycznej.
Imperium Radzieckie upadło, ale paradoksalnie idea ta pojawia się ponownie tam, gdzie nigdy nie zwyciężyła. Występuje pod kilkoma postaciami, takimi jak stygmatyzacja, łamanie umów, kpina z prawa i ideologiczne nadpisywanie podstaw naukowych. Faszyści i komuniści również stosowali: szantaż, groźby, przemoc. Najbliższy związek z przeszłością ma brutalne promowanie stanowiska antyfaszystowskiego. Antifa. Wiemy to już po 1945 roku.
Antyfaszystami tamtych czasów mogli być jedynie moskiewscy komuniści, gdyż każdy, kto wcześniej mieszkał tu na Węgrzech i chociaż nienawidził narodowych socjalistów, ale jednocześnie cieszył się z powrotu terenów zamieszkałych przez Węgrów, lub po prostu to zrobił, nie sprzeciwiał się aktywnie systemowi Arrow, nie mógł już być zwykłym antyfaszystą. Antyfaszystowscy komuniści określili także epokę historyczną naznaczoną nazwiskiem Miklósa Horthy'ego mianem „faszystowskiej”, więc każdy, kto był, powiedzmy, członkiem parlamentu lub urzędnikiem banku w latach trzydziestych XX wieku lub po prostu miał uczucia narodowe, mógł być faszystą.
Etykieta „faszysta” z biegiem czasu bardzo się rozwinęła. „Faszysta” jest także rewizjonistą, nacjonalistą, szowinistą, represyjnym, klerykalnym, antysemickim, później rasistowskim, później jeszcze seksistowskim, homofobicznym. Niektórzy są już biali, heteroseksualni.
Wkrótce jednak i te szczegóły przestały mieć znaczenie: znaczek można było umieścić na czole każdego, nawet tego, kto aktywnie uczestniczył w antyfaszystowskim ruchu oporu, ale nie był komunistą. W ten sposób Zoltán Pfeiffer, uczestnik ruchu oporu oznaczonego nazwiskiem Endre Bajcsy-Zsilinszky, czyli Dezső Sulyok, przeciwko któremu Strzałowcy wydali w 1944 roku rozkaz eksterminacji, stał się „faszystowskim głównym szamanem” w coraz liczniejszym obozie antyrządowym -faszyści i komuniści.
Wszystko to nie oznaczało dla antyfaszystów żadnego wewnętrznego konfliktu, gdyż wcześniej na przykład na polecenie Stalina socjaldemokratów klasyfikowano jako bardziej szkodliwych od nazistów i nazywano ich w myślach „socjalfaszystami”. Attila József, ówczesny komunistyczny poeta, został nazwany „faszystą” z Moskwy. Potem przyszedł komunikat: antyfaszystowski front ludowy, socjaldemokraci, a nawet chrześcijańscy demokraci, liberałowie i legitymiści mogą być antyfaszystami. Przez chwilę. Tak długo, jak to konieczne. Przez pewien czas postępowały wspólnie z socjaldemokratami, aż do zniesienia parlamentaryzmu (1947), a następnie ich likwidacji (1948). Znów stali się społecznymi faszystami i zdrajcami klasowymi. Ale antyfaszyzm jest wielką siłą.
Część byłych socjaldemokratów, zwolniona z więzienia, a nawet z szubienicy, zapomniała o wszystkim i po 1956 r. ponownie stanęła po stronie komunistów. O trochę władzy i pozycji. György Marosán, Jenő Fock czy Rezső Nyers tacy byli. Ponieważ musieliśmy walczyć z faszystami! Przeciw rewolucjonistom, w rosyjskiej okładce, w puchowej kurtce, w todze sędziowskiej, z długopisem i pistoletem.
Cóż to była za walka. Pospiesz się! Abcúg Mansfeld, a nawet Abcúg Imre Nagy! Antyfaszyści naprzód! Do Straży Pracy! Na trening!
Wszyscy to wiemy. Rozumiemy także, jeśli boją się faszyzmu w Europie Zachodniej. W końcu tam się urodził. Również faszyzm i jego znacznie bardziej niebezpieczny względny narodowy socjalizm i falangizm. Z nich czerpał inspirację tisoizm na Słowacji (Partia Faszystowska działała w Czechach do 1939 r.); legionizm w Rumunii czy ruch ustasowski w Chorwacji. I oczywiście węgierskość na Węgrzech. Jednakże byłaby straszna tragedia, gdyby społeczeństwo ponownie zareagowało na postrzegane lub rzeczywiste znaki skrajnymi antyfaszystowskimi kliszami. Ze stygmatyzacją, przemocą, działaniami komunistycznymi, a nawet anarchistycznymi.
Zapobiegnięcie temu leży w głównym interesie wszystkich demokratów. Nie można w żaden sposób tolerować nielegalnych grup pod przykrywką Antify, które buntują się na ulicach Europy w wirze antyfaszyzmu. Przemoc nigdy i nigdzie nie może nikomu przynieść wolności.
Jest to dość prymitywne, ale jest coś przerażającego w tej prymitywności, jak takie partyzanckie komando wpadło w amok na ulicach Budapesztu w lutym ubiegłego roku. Podstawowym obowiązkiem państwa i wymiaru sprawiedliwości jest ochrona obywateli przed takimi atakami. Należało to zrobić po 1945 roku, po masowym morderstwie w Gymrő, kiedy podobni bandyci w najbardziej zwierzęcy sposób zamordowali we wsi ponad dwadzieścia niewinnych osób.
Należało to zrobić po 1956 r., kiedy János Brenner został pobity na śmierć. Jaki był koniec? Ratunek, jeśli nie do końca maskowanie zadania. Odwrócenie uwagi. Zinstytucjonalizowany terror, węgierski GUŁAG, internowanie, szubienice, więzienie, łzy i wściekłość.
Antyfaszyści powinni oczywiście gromadzić się i pamiętać o swoich ofiarach. Ostrzegaj, jeśli zauważą niebezpieczeństwo. Trzymaj się jednak z daleka od grup, które chcą wykorzystać swoje samolubne cele polityczne, a zwłaszcza od agresywnych, podstępnych terrorystów, którzy w 2023 r. w Budapeszcie pobili osoby wybrane na podstawie ich ubioru lub wyrazu twarzy i najwyraźniej nie okazują żadnych oznak skruchy. W rzeczywistości! Uśmiechają się i oskarżają, kłamią i zbierają obóz. Grzech wymaga pokuty, ludzie dobrych intencji powinni uważać, aby nie stać się fałszywymi świadkami w imię antyfaszyzmu, przed swoimi własnymi sprawiedliwymi.
Wyróżniony obraz: MTI/Márton Mónus
