Oczywiście tak to jest, kiedy życzliwi pacjenci kradną wszystko, co się da ruszyć, a nawet to, co się nie rusza, bo życzliwi pacjenci, albo ich jeszcze milsi krewni, nawet wyciskają mydło w płynie do butelki, a miejscami wyrwać ze ściany.
Czekam na mamę w Blue Ball, tak, tam, na parterze 14 budynku Narodowego Instytutu Onkologii. Żaden problem, nic więcej, przyszliśmy tylko na kontrolę, a Izba Przyjęć bardziej przypomina recepcję hotelową niż szpital; żadnych nieprzyjemnych zapachów, przyprawiających o mdłości szpitalnych kolorów, tylko ludzie, pacjenci i niepacjenci; Nie mogę powiedzieć, co jest nie tak ze wszystkimi, nie każdy wygląda, jakby miał raka, ale po co to piszę? Dlaczego w umysłach wyszkolonych w socjalizmie jest tak uparcie zakorzenione, że choroby nowotworowe wypalają się na ludzkich czołach jak niezatarte piętno?
Ludzi jest dużo, ale na obsłużenie pacjenta nie trzeba czekać dłużej niż dwie minuty, po prostu numer wpada mi do ręki, nawet go nie zapisuję, dzwonią. Na piętrze, na drugim piętrze, atmosfera jest znacznie bardziej szpitalna, gdzie odbywa się prawdziwe leczenie, z prawdziwymi pacjentami, asystenci są tylko scenerią przywołującą bezchmurny urok zewnętrznego świata. Ledwo mogę znaleźć miejsce, a potem i tak je znajduję, towarzyszę mamie, ona siada, a ja przeszkadzam ludziom idącym korytarzem, włóczę się głupio kilka minut i wracam na parter.
Powrót do normalności, do hotelowej recepcji, gdzie można dostać gazetę, kanapkę i kawę, i gdzie można umilić ciężki czas w wygodnych skórzanych fotelach ze skrzyżowanymi nogami. Bo w szpitalu – jak i na nudniejszych wykładach uniwersyteckich – nawet pięć minut wydaje się pięćdziesiąt, a innym razem nasze doskonałe wyczucie czasu zawodzi fatalnie. Muszę iść do łazienki i zastaję porządek w łazience, brakuje tylko papieru i mydła oraz ręcznika do rąk, symbolizującego standardowego raka węgierskiej służby zdrowia. Tak mówią po peszteńskiej stronie i teraz tak mówią zamożne kobiety z Belbudy, demagogia po prostu się z nich wylewa, jak myją ręce obok mnie, och, te wszystkie symbole, muszą być DK, ale przynajmniej MSZP.
„Węgierska służba zdrowia powinna zostać wysadzona w powietrze, pfff!” - deklaruje teatralnie jeden, a drugi kontruje, "wszystko jest zepsute!" – ich przekonanie jest w tej chwili bardziej przerażające niż cokolwiek innego.
Chciałbym to powiedzieć, zauważyć
"no tak, tak to już jest, kiedy życzliwi pacjenci kradną wszystko, co się da ruszyć, a nawet to, co się rusza, bo ci mili pacjenci, albo ich jeszcze milsi krewni, wyciskają nawet mydło w płynie do buteleczki, a miejscami rozdzierają go wraz z zespołem wspornika ze ściany. Powiedz mi tylko, czy jesteś miłym pacjentem, czy tylko życzliwym krewnym?
Ale ja nic nie mówię, wolę milczeć, czas fali upałów można odłożyć w czasie, a skórzany fotel jest wygodniejszy niż wdawanie się w bezsensowną kłótnię w łazience Instytutu Onkologii.
W Centralnym Szpitalu Okręgowym w Miszkolcu sytuacja w łazience była prawie taka sama, bez papieru, bez mydła, chociaż brakowało tam nawet zamożnych kobiet z Belbudy. W ogólnodostępnych miejscach są ławki, kosze na śmieci, popielniczki, a we wszystkich miejscach przeznaczonych do palenia jest mnóstwo wyrzuconych przedmiotów. Ponieważ nie wszyscy drodzy pacjenci i bliscy odczuwają potrzebę odpowiedniego umieszczenia zgaszonych lub płonących papierosów w wyznaczonym urządzeniu. Nie ma mowy! Aby to zrobić, warto wstać z ławki i przekonać się, o ile wygodniej jest jednym luźnym ruchem wycelować w popielniczkę, niż podejść i wrzucić do niej śmieci. Tym samym w przestrzeni wokół szpitalnych popielniczek manifestują się ostatecznie nietrafione trójki, dające beznadziejną wizję naszych edukacyjnych braków.
Mój ojciec zmarł cztery lata temu i spędził tylko cztery dni w Miszkolcu, na oddziale onkologicznym, w nowiutkim budynku o standardzie europejskim; dwie były w pokoju czteroosobowym, pielęgniarki i lekarze wykonali swoją pracę bez zarzutu. To nie z ich powodu zmarł w ciągu czterech dni, ani dlatego, że w naszym kraju raka nie leczy się już w wieku powyżej 75 lat. Jeden z nieznośnie głupich, ale tym bardziej kompetentnych krewnych podniósł alarm pod koniec stycznia, kiedy okazało się, że mój ojciec jest pełen przelewów.
„Nie można się leczyć – krzyczał – bo Orbánowie pozwolili umierać starym pacjentom!”
Tak, bezpośrednio. Czytasz to. Mój ojciec w październiku skończyłby osiemdziesiąt lat, ale nadal otrzymywał chemioterapię, ale jego organizm nie mógł tego znieść. Był w stanie znieść leczenie zaplanowane na 120 dni przez dziesięć dni, a potem powiedział dość. Zmarł pięć dni później. I nigdy nie będzie jasne, jak długo by żył, gdyby odrzucił to od początku, tak jak wieczni demagodzy nigdy nie rozumieją, że leczenie to odpowiedzialność, a chemioterapia może nawet przyspieszyć i sprawić, że to, co nieuniknione, stanie się bardziej bolesne. Dla czterech z 250 rodzajów nowotworów (czerniak, rak prostaty, onkohematologia, rak płuca) pojawiły się nowe preparaty, które nie zawsze lub wcale nie były testowane na pacjentach powyżej 75 roku życia, więc to producent nie polecam ich stosowanie. To, czy te leki przeciwnowotworowe stosuje się u starszych pacjentów, u tych, którzy mogą mieć kilka chorób przewlekłych i których organizm nie reaguje dokładnie tak, jak osoba młodsza, jest decyzją czysto zawodową, a nie kwestią ubezpieczenia zdrowotnego. Skutki uboczne wywołane przez lek mogą być nawet śmiertelne. Ale kogo to wszystko obchodzi, jeśli rząd może zostać zmuszony do tego, by pozwolić starym ludziom umrzeć?
Choroby nie uderzają w nas „jak grom z jasnego nieba”, ale są wynikiem wieloetapowego procesu trwającego nawet lata. Choroba, której doświadczamy, to tylko „wierzchołek góry lodowej”, a zgodnie z obecnym stanem medycyny zapobieganie chorobom jest najbardziej obiecującą strategią długoterminowego zmniejszania obciążenia chorobami, a badania przesiewowe są najbardziej obiecującą strategią zmniejszania śmiertelność w średnim i krótkim okresie. Opieka zdrowotna to nie tylko opieka nad pacjentem, opieka zdrowotna to zorganizowany system działań społeczeństwa służących zachowaniu zdrowia, profilaktyce i leczeniu chorób, a w przypadku chorób przewlekłych ich leczeniu, w którym aktywny udział jednostka i społeczeństwo są oczekiwane.
A potem trochę danych: gdyby co najmniej 70 proc. populacji brało udział w badaniach przesiewowych oferowanych przez służbę zdrowia, to w ciągu 5-7 lat po wprowadzeniu zorganizowanych badań przesiewowych nie umierałoby przedwcześnie każdego roku ok. 1500-2000 osób. Jednak wyniki „Węgierskiego kompleksowego programu badań przesiewowych” (MÁESZ) są druzgocące. W ocenie Europejskiego Konsumenckiego Indeksu Zdrowia (EHCI) z 2017 r. nasz kraj osiągnął wyjątkowo niską wartość. Nasza sytuacja jest szczególnie zła pod względem otyłości, niezdrowego odżywiania i ograniczonej aktywności fizycznej. W świetle danych statystycznych z ostatnich ośmiu lat programu badań przesiewowych można stwierdzić, że populacja węgierska należy do grupy szczególnie wysokiego ryzyka. Co druga osoba umiera z powodu chorób układu krążenia i raka. Co najmniej trzy miliony ludzi ma wysokie ciśnienie krwi, milion choruje na cukrzycę, a 40 procent populacji ma nadwagę. W porównaniu ze średnią unijną dużo więcej palimy i spożywamy więcej alkoholu, ale jemy znacznie mniej warzyw i owoców, a jednocześnie większość z nas prowadzi siedzący tryb życia. W 2017 r. tylko 52,93 procent węgierskich mężczyzn wzięło udział w corocznym badaniu przesiewowym u lekarza pierwszego kontaktu, podczas gdy wzięło w nim udział 69,40 procent kobiet. W przypadku mężczyzn szczególnie ciekawy jest fakt, że w 2010 roku odsetek ten wynosił 58,62 proc. i od tego czasu wykazuje tendencję spadkową.
My, Węgrzy, idziemy do lekarza, gdy pojawia się problem lub gdy problem jest szczególnie duży, kiedy być może jest już za późno. Tak jak mój ojciec. A niektórzy nawet wtedy nie. To jest nasze podejście. Oczywiście badania przesiewowe nie są obowiązkowe w sensie prawnym, gdybyśmy to robili, nasi liberałowie pewnie oskarżyliby nas o łamanie praw osobistych i praw człowieka, tak jak zrobili to w przypadku bezdomnych, bo rząd nie pozwala zamarzają na śmierć na ulicy, nawet wbrew woli niektórych. Dlatego nikogo nie można zmusić do pójścia na badanie przesiewowe, w końcu rak nie jest zagrożeniem dla społeczeństwa, tylko zagrożeniem dla samego siebie. W sektorze zdrowia jest jeszcze dużo do zrobienia, ale nie tylko ze strony rządu, indywidualna odpowiedzialność pochłania co najmniej tyle samo. I tak jak to pisanie było osobiste, tak samo jest z opieką zdrowotną - naszą najbardziej osobistą sprawą publiczną.
Zdjęcie: Pixabay
