„Naród, który nie zna swojej przeszłości, nie rozumie swojej teraźniejszości i nie może tworzyć swojej przyszłości!”
Europa potrzebuje Węgier... które nigdy nie dały się pokonać.

Konflikt tronowy na początku XIV wieku

W ciągu siedmiu lat między 1301 a 1308 rokiem toczyły się zacięte walki polityczne i militarne o zdobycie tronu węgierskiego. o ziemię Kotliny Karpackiej i posiadanie Świętej Korony walczyli Anjous , bawarscy Wittelsbachowie i czescy Przemyślowie o tron ​​węgierski o tron ​​Caroberto , Otto i Wacław , na szczęście dla Węgrów, zwyciężył książę Anjou z Neapolu, który w węgierskiej historiografii zapisywany jest Róbert Károly . (Powstrzymam się od opisywania tutaj szczegółowych wydarzeń, gdyż omawiałem je już wcześniej w częściach 21-22-23 itd. z serii Pięć minut historii....)

Po wygaśnięciu rodu Árpádów mocarstwa europejskie ponownie próbowały opanować Kotlinę Karpacką i wypędzić Węgrów z tej obdarzonej wszelkimi skarbami natury ziemi. Prawdą jest, że rozpoczęto to już cztery wieki wcześniej, ale nie udało się to za życia Árpádów. z Róbertem Károlym Anjou , ponieważ – jak od lat wspominam w moich podręcznikach i innych pismach – odegrał on historyczną rolę „obcego Węgra”. Poprzednicy bawarskich i czeskich pretendentów do tronu udowodnili już, że nasi przodkowie żyjący w XIV wieku nie mogli się po nich spodziewać zbyt wiele dobrego.

Królestwo Węgier odzyskało swoją chwalebną przeszłość w XIV wieku

Róbert Károly (1308-1342) i jego syn Lajos Nagy (1342-1382) podnieśli Królestwo Węgierskie do tak wysokiego poziomu politycznego, gospodarczego, kulturalnego i militarnego, że nadal możemy być dumni wieki później, a możemy jedynie patrzeć na Węgry jako dobry przykład.

Róbert Károly musiał stawić czoła wielu problemom. Jednym z nich był obalenie drobnych królów, które osiągnięto jedynie kosztem wewnętrznych walk o władzę trwających półtorej dekady. Kraj na skraju rozpadu utrzymywał się w całości dzięki centralizacji władzy. Silny i utalentowany król był w stanie stworzyć solidne, spójne państwo. Herb królewski wyraża pochodzenie władcy, gdy wizerunek tarczy oprócz pasków Árpád zawierał lilie Anjou.

Główną bronią panowania Róberta Károly'ego było znaczne ożywienie życia gospodarczego i zapełnienie skarbca królewskiego. Osiągnięto to poprzez eksploatację kopalń złota w Highlands i Siedmiogrodzie, wprowadzenie podatku trzydziestodwuletniego i podatku bramnego oraz, w razie potrzeby, nałożenie podatków nadzwyczajnych i dzierżawę ziem królewskich. Róbert Károly wywarł także trwały wpływ na politykę zagraniczną, zwołując w 1335 r. spotkanie królewskie w Wyszehradzie. Królestwo Węgier ugruntowało swoją wielkość i siłę militarną na poziomie europejskim, tworząc częściowo nowo zorganizowaną armię banderowców.

Niestety, istnieje wiele kontrprzykładów na to, że kiedy na tron ​​węgierski zasiadły obce rodziny rządzące, zniszczyły kraj, świadomie lub z powodu swojej niekompetencji. Róbert Károly, czyli oficjalnie Károly I , to jedna z postaci węgierskiej historii, której pomnik zasługuje na miejsce w polu Bohaterów. Był obcokrajowcem, ponieważ jego ojcem był Károly Martell z Anjou , a matką Klemencia Habsburg. Zauważamy, że jego pradziadkiem był István V, król rodu Árpád.

Król Anjou łączył silne pokrewieństwo i więzi polityczne z południową i zachodnią Europą, a poprzez swoją czwartą żonę (Elżbietę Lokieta polskiego) z mocarstwami północnymi. Mimo to był Węgrem, bo dzięki niemu Królestwo Węgier było wielkie i zamożne.

Ludwik Wielki (1342-1382), król rycerski

Ludwik Anjou, który wstąpił na tron ​​w wieku szesnastu lat, odziedziczył po ojcu silny, zjednoczony kraj. Skarbiec był pełny, kraj był chroniony przez silną, dobrze wyposażoną i wyszkoloną armię. Okręgami rządzili baronowie lojalni królowi. Jednakże broń ta była często używana podczas czterdziestoletniego panowania Króla Rycerza.

Znaczenie króla mówiącego po polsku i włoskiego króla „mówiącego po ojcowsku” w historii Węgier najlepiej można zrozumieć, wiedząc, że król Ludwik był jedynym z długiego rodu naszych władców, który zasłużył na przydomek „Wielki”. Należy jednak zauważyć, że jego prababcią ze strony ojca Mária Árpád-házi , córka króla węgierskiego Istvána V. Krew Árpáda płynęła także po stronie jego matki, jak jego prababcia imieniem Jolán IV. Węgier Béli

Król-rycerz żył w epoce, w XIV wieku, kiedy w krajach zachodnich wyrażała się kultura, rozrywka (turnieje rycerskie), podboje kobiet, chrześcijaństwo i rycerski sposób życia. Dwór króla Ludwika i wiele zamków Węgier również były częścią rycerskiego stylu życia. Jednak król węgierski miał także wyjątkowe dziedzictwo w Europie, jakiego nie miał nikt inny. I takie jest św. László . Dziś znanych jest blisko osiemdziesiąt średniowiecznych kościołów, których ściany zdobią freski św. László. Prawie bez wyjątku te freski zostały zamówione przez Anjou, głównie króla Ludwika. Gdyby nie Lajosa Nagya dla żyjącego trzy wieki wcześniej króla László, nasza dzisiejsza wiedza o św. László byłaby znacznie uboższa. Jednocześnie warto wiedzieć, że żyjący w XI wieku László był pierwszym „królem-rycerzem” w Europie, który znacznie wyprzedził Zachód i epokę Ludwika Wielkiego.

Kształtująca historię osobowość Lajosa Nagy’ego

Ludwik Wielki spełnił swój rycerski obowiązek, rozpoczynając dwie kampanie przeciwko Neapolowi w związku z morderstwem swojego młodszego brata, Andrása Anjou. Rozwój Królestwa Węgier nabrał niespotykanych dotąd rozmiarów, gdy Mołdawia i Havasalföld stały się częścią kraju, a także gdy Polacy wybrali Lajosa na swojego króla. W wyniku unii personalnej Węgry przyjęły już imperialne proporcje.

Ustanowione przez Ludwika ustawy z 1351 r. definiowały węgierskie ustawodawstwo, życie gospodarcze i polityczne oraz rozwój oświaty i kultury na pięć wieków. Przecież zmieniły je dopiero ustawy z 1848 roku.

Dwóch królów Anjou należy zaliczyć do największych węgierskich władców! Ich działania przez wieki miały wpływ na siłę i stabilność kraju. Czy osiągnęli to wszystko tworząc silną władzę centralną? Tak!

Zygmunt Luksemburski (1387-1437) cesarz i król

W 1387 r. na tron ​​węgierski wstąpiło mocarstwo zachodnie (cesarz niemiecko-rzymski). Podczas gdy Róbert Károly musiał walczyć z drobnymi królami węgierskimi, aby przywrócić jedność kraju, Zsigmond miał poważny konflikt z grupą baronów z partii Anjou. Z jednej strony te, a z drugiej strony przegrane kampanie przeciwko powstającemu w tym czasie Imperium Osmańsko-Tureckiemu (Rigómező, Nikápoly), które zaczęło atakować Europę, stanowiły wyzwanie dla władcy imperium.

Zsigmond, również cudzoziemiec, nie był tak „Węgrem” jak jego poprzednicy z Anjou. Wynikało to z wielu innych zadań rozległego imperium, które przypadły mu. Należą do nich Sobór w Konstancji i wojny husyckie. Warto jednak wiedzieć, że budując południową linię końcową nie zaniedbał on zagrożenia tureckiego. Być może to właśnie podczas jego półwieczego panowania Węgry nie zostały zaatakowane wyłącznie od zachodu. (Nie można tego powiedzieć o pół tysiącleciu panowania Habsburgów, kiedy nasz kraj także był częścią imperium, podobnie jak za czasów Zygmunta.) Urbanizacja Węgier, rozkwit życia gospodarczego i wzrost oświaty w okresie okres Anjou to zasługa Zygmunta. Jego poczucie węgierskości, mimo niemieckiego pochodzenia, przejawiało się w tym, że za wzór do naśladowania uważał także św. László. To nie przypadek, że zgodnie ze swoją wolą został pochowany w Váradzie, obok grobu św. László.

Zsigmonda można również zaliczyć do naszych słynnych władców. Jednak jako władca Cesarstwa Niemiecko-Rzymskiego nie można go uważać za władcę, którego podstawowym zadaniem była jedynie kontrola nad Królestwem Węgier. Nie był królem narodowym, ale jeśli mógł komukolwiek ufać, to byli to zwolennicy Węgier.

Wiek Hunyadis (1442-1490). Wiek XV był okresem nadziei

Jánosa Hunyadiego nie rozpoczął się od jego wyboru na gubernatora, ale od jego działań jako generała. Pierwsze wielkie zwycięstwo nad Turkami odniósł w 1442 roku pod Marosszentimre i odtąd nosił honorowy tytuł „pogromcy Turków”. Wzrost ten nie jest jednak związany wyłącznie z walkami politycznymi i militarnymi toczonymi z przeciwnikami zewnętrznymi, ale także wewnętrznymi.

Podobnie jak większość swoich poprzedników, János Hunyadi musiał stawić czoła wewnętrznej opozycji, na której czele stała Cillei z Księstwa Styrii. Swoimi wpływami udało im się przekonać słabego króla László V do wykonania egzekucji László Hunyadiego

János Hunyadi, znakomity generał i węgierski gubernator, który pokonał Turków, zasłynął w całej Europie, gdy powstrzymał Turków pod Nándorfehérvár. W XV wieku chrześcijańska Europa z papieżem na czele nadal uważała walkę z muzułmanami za swoje główne zadanie. Ponieważ wiedzieli, że stanowi to śmiertelne zagrożenie dla chrześcijańskiej Europy.

Węgry XV wieku mierzyły się z dwoma wielkimi mocarstwami. W kolejnych stuleciach opór osłabł i stał się niemal śmiertelny. Zwycięskie, coraz potężniejsze Imperium Osmańskie dążyło do zdobycia Kotliny Karpackiej od południa i Cesarstwa Niemieckiego od zachodu. W XV wieku dwaj Hunyadi nadal byli w stanie odeprzeć ataki, jednak na początku XVI wieku opór został przełamany.

Panowanie króla Macieja (1458-1490)

Część plebsu i szlachty osadziła na tronie piętnastoletniego Mátyása Hunyadiego , który był jednym z najbardziej utalentowanych władców o wielkiej skali w historii Węgier.

Polityczna i historyczna rola króla Macieja była już wielokrotnie przez wielu wypróbowywana. Można formułować fakty, które wydają się prawdopodobne, ale nikt nie odbierze Mátyásowi Hunyadiemu tego, że był ostatnim królem narodowym, który był w stanie utrzymać swój kraj w całości i go obronić. A wrogów było mnóstwo, zarówno dzięki atakom zewnętrznym, jak i minom wewnętrznej opozycji. Był surowy, nakładał podatki i wydawał mnóstwo pieniędzy na kampanie. To prawda! Ale co jest lepsze? To albo jego bezpośredni następca na tronie, Ulászló Jagelló (László Dobzse) , który według wiadomości był zadłużony nawet u rzeźników z Budy, bo skarbiec był tak pusty.

Mátyás znaczną część swojego życia spędził w obozach wojskowych, ponieważ wojny z Czechami, Austriakami i Turkami ograniczyły jego zdolności generała. Tutaj zauważamy, że zarzut, że zepchnął obronę przed Turkami na dalszy plan, jest nietrafny. Z jednej strony byłoby to sprzeczne z antyturecką polityką jego ojca i pozostawionym mu dziedzictwem. Z drugiej strony zdobycie tronu czeskiego i austriackiego Mátyás uważał za ważne, ponieważ wiedział, że Zachód pomoże w walce z najeźdźcami osmańskimi tylko wtedy, gdy sam będzie go kontrolował. Co prawda udało się to tylko połowicznie, ale dumny zamek wiedeński jęknął na armię Mátyása. (Zauważmy, że tysiącletnie braterskie stosunki węgiersko-polskie osiągnęły swój najgorszy punkt za czasów Macieja. O błyskotliwym dowodzeniu Macieja świadczy kilka kampanii śląskich. Tak było m.in. gdy w październiku 1474 r. król Polski i Czech odniósł wspaniałe zwycięstwo z wyszkoloną armią liczącą 8 000 ludzi przeciwko 65 000 nad armią dużych, dobrze zaopatrzonych /zebr/, István Szapolyai i Pál Kinizsi na czele oddziału lekkiej kawalerii galopowali przez terytorium Republiki Czeskiej Polska, odnosząc zwycięstwa i wzbudzając strach u wroga.)

Nasz wielki król był lekceważony na zachodnich dworach pomimo jego sukcesów militarnych, błyskotliwych umiejętności politycznych, niezrównanej biblioteki, renesansowych zalotów i bogactwa Królestwa Węgier na europejskim poziomie. Tak jak poprzednio i odtąd we wszystkich przypadkach Węgrzy. Zatem żonę w Neapolu znalazł dopiero w 1474 roku, Beatrix Aragońskiej . Jednak Mátyás mógł się uczyć Endre z Anjou . Neapolitańscy truciciele również nie oszczędzili Mátyása. Istnieje silne podejrzenie, że w 1490 roku, w dzień Wielkanocy, trucizna, która odebrała życie naszemu wielkiemu królowi w Wiedniu, przygotowała dla niego jego żona Beatrix.

János Hunyadi i Mátyás Hunyadi to dwie niekwestionowane wielkie postacie węgierskiej historii. Nie mogliśmy poznać talentu László Hunyadiego, gdyż przedwcześnie zginął. Największym wrogiem Hunyadis był Habsburg III. Fryderyk (1440-1493) był cesarzem niemiecko-rzymskim, który przeżył obu Hunyadis. Należy zaznaczyć, że cesarze Habsburgów byli „chronieni”. Pod względem średniej długości życia żyli o wiele więcej lat niż władcy węgierscy. Królowi Ulászló Jagiello (1490-1516), który doprowadził do ruiny królestwo Árpádów, w końcu udało się zdobyć tron ​​węgierski.

Autor: Ferenc Bánhegyi

Okładka:

Z dotychczas opublikowanymi częściami serii można zapoznać się tutaj: 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 8., 9., 10., 11., 12., 13., 14., 15., 16., 17., 18., 19., 20., 21., 22., 23., 24,, 25., 26., 27., 28., 29/1.,29/2., 30., 31., 32., 33., 34., 35., 36., 37., 38., 39., 40., 41.,  42., 43., 44., 45., 46., 47., 48., 49., 50., 51., 52., 53., 54., 55., 56., 57., 58., 59., 60., 61. 62., 63.